Het deze week verschenen boek Contextualising Legal Research. A Methodological Guide van auteurs Sanne Taekema, hoogleraar Inleiding tot de rechtswetenschap en rechtstheorie aan Erasmus School of Law, en Wibren van der Burg, hoogleraar Rechtsfilosofie en Rechtstheorie aan Erasmus School of Law, biedt een handleiding voor masterstudenten, promovendi en beginnend onderzoekers voor het ontwerpen en uitvoeren van juridisch onderzoek. In het boek worden kernthema’s zoals het formuleren van onderzoeksvragen, methoden, theoretische kaders, evaluaties en aanbevelingen besproken. We gingen met de auteurs in gesprek over de totstandkoming en toepassing van het boek.
De centrale gedachte van het boek is dat juridisch onderzoek gebaseerd is op de interpretatieve en argumentatieve methoden van de geesteswetenschappen, maar dat dit onderzoek ook empirische input vereist omdat het gericht is op de sociale werkelijkheid. “De kern van doctrinair onderzoek is het verzamelen en interpreteren van teksten. Maar om die teksten te interpreteren en het geldend recht als coherent systeem te kunnen presenteren, moet je de contexten erbij betrekken”, aldus Taekema en Van der Burg. De auteurs bepleiten daarom een combinatie van doctrinair onderzoek, empirisch onderzoek en theoretisch-normatieve disciplines. Ze laten zien dat contextualiseren van doctrinair onderzoek een gradueel proces is: “Soms hoeven onderzoekers alleen de output van andere disciplines te incorporeren in hun onderzoek, terwijl in andere gevallen de onderzoeksvragen leiden tot interdisciplinair onderzoek”.
Dat klinkt vrij theoretisch, maar wat hebben studenten en onderzoekers eraan?
“Methodologie van onderzoek is inderdaad geen eenvoudig onderwerp, maar wij proberen daarvoor nu juist een praktisch bruikbare handleiding te schrijven. Het is in de eerste plaats een onderwijsboek voor masterstudenten en beginnend onderzoekers. Het komt mede voort uit de onderzoekspractica waaraan ik in vijf Erasmus School of Law-masters een bijdrage lever, bij Fiscaal recht en bij ons eigen departement Law and Markets. Veel concepthoofdstukken zijn de afgelopen jaren ook al bij die masters gebruikt. En Taekema heeft onderdelen ervan gebruikt in de Erasmus Graduate School of Law, bij het onderwijs aan promovendi. Daardoor hebben wij onze ideeën kunnen testen en verder kunnen ontwikkelen. Daarnaast hebben wij ook methodologie-onderwijs aan andere universiteiten gegeven, zoals in Londen, Leuven en Zagreb, en ook die ervaringen hebben we kunnen verwerken”, aldus Van der Burg.
Waarin onderscheidt dit boek zich van andere boeken?
”De meeste boeken over juridische onderzoeksmethoden gaan over de rechtspraktijk en kijken naar interpretatie en bronnen voor rechters en advocaten. Onderzoeksgerichte boeken focussen meestal op breder interdisciplinair of sociaalwetenschappelijk onderzoek. Wij laten juist zien hoe je vanuit de klassieke doctrinaire methoden een verbinding kunt maken met andere disciplines. We brengen naar voren dat doctrinair onderzoek draait om interpretatie en reconstructie: onderzoek doen is meer dan alleen het geldende recht beschrijven. Het gaat ons om het verrijken van rechtswetenschappelijk onderzoek. Niet iedereen hoeft volledig interdisciplinair onderzoek te doen met gebruik van niet-juridische methoden. Soms is het genoeg om bestaande inzichten uit andere disciplines te gebruiken”, stelt Taekema.
Is het alleen een onderwijsboek?
Van der Burg: “We hopen met dit boek zeker ook een bijdrage te leveren aan het wetenschappelijk debat over onderzoeksmethodologie. Als je teksten schrijft voor onderwijsdoelen, dwingt je dat om helder en compleet te zijn. We hebben al veel artikelen over methodologie gepubliceerd, maar over sommige onderwerpen hadden we nog nooit iets geschreven. Doordat we dat nu wel moesten doen, en er een coherent en compleet verhaal van moesten maken, kwamen we tot nieuwe inzichten. Een heel concreet voorbeeld is de vraag die we van Rebecca kregen of onderzoeksvragen gesloten of open moesten zijn – een vraag die iedere methodendocent zal herkennen. Wij hebben daarover nagedacht en kwamen toen tot ook voor ons verrassende antwoorden.”
Heeft het schrijven van dit boek ook impact gehad op jullie eigen onderzoek?
Taekema blikt terug op haar eigen proefschrift: “Ik denk dat ik nu een heel ander eerste hoofdstuk had geschreven. Door het werken aan dit boek, en door het onderwijs erover, ben ik veel meer bewust geworden van het belang van keuzes maken in onderzoek. Keuzes die je natuurlijk wel moet kunnen verantwoorden. Dat is ook een van de kernboodschappen van het boek: rechtswetenschap kun je op verschillende manieren doen, als je maar goed uitlegt waarom jouw aanpak past bij je onderzoeksvragen.”
Inzichten van een promovendus
Een van de promovendi bij privaatrecht, Rebecca Bosch, heeft het hele boek gelezen en van kritisch commentaar voorzien. Dat heeft tot veel wijzigingen geleid. Rebecca, wat heb je aan dit boek gehad bij je eigen onderzoek?
“Ik sluit mij graag aan bij de opmerking van Taekema. Het boek geeft een helder beeld van de verschillende keuzes die je in je onderzoek kan maken. Denk bijvoorbeeld aan de keuze in welke mate je een andere discipline in je onderzoek incorporeert. In tegenstelling tot andere boeken en artikelen over methodologie biedt dit boek voldoende handvatten om de informatie meteen in je eigen onderzoek toe te passen. Dit komt onder meer door de verscheidene voorbeelden die worden gegeven. Dit boek kan de kwaliteit van je onderzoek in grote mate verbeteren”, merkt Bosch op.
- Professor
- Professor