Nafluiten in de stad? Het kan je binnenkort een boete opleveren!

Straatintimidatie wordt dus strafbaar gesteld, maar wat houdt straatintimidatie eigenlijk in? Fischer vertelt dat dit geen gemakkelijke vraag is om te beantwoorden, omdat er een subjectief element in zit. Zo stelt zij in Pointer en Stadswandelingen: “Sommige mensen vinden bepaald gedrag niet per se intimiderend, anderen wel. Daar is de afgelopen jaren veel discussie over geweest.” Wat Fischer vooral opviel in haar eerste onderzoek naar straatintimidatie, is dat veel vrouwen allerlei gedrag van mannen op straat niet aanmerken als straatintimidatie maar wel hun gedrag aanpassen om de mannen te vermijden of situaties niet te laten escaleren. Ze geeft aan dat de vrouwen uit haar onderzoek vertelden dat zij zich bijvoorbeeld anders gingen kleden of om gingen lopen. Fischer legt uit: “Ik denk dat we al heel lang weg hebben gekeken voor gedrag wat voor vrouwen tot onveiligheidsgevoelens kan leiden. Ik denk dat we heel lang met zijn allen hebben gezegd: nou dat hoort er gewoon een beetje bij, daar moet je maar mee kunnen dealen.” 

Een mannenprobleem

Intimidatie is de laatste tijd weer een groot onderwerp in het nieuws. Dit komt bijvoorbeeld door The Voice of Holland, maar ook bewegingen zoals #MeToo schijnen licht op het onderwerp. Fischer vertelt dat daardoor een veel bredere discussie is ontstaan en dat dit als een mooie ontwikkeling kan worden gezien. Het is duidelijk geworden dat seksuele intimidatie niet verbonden is aan een specifieke bevolkingsgroep. “Er is snel de neiging om naar bepaalde groepen te wijzen, maar we zien dat het net zo goed in studio’s of kantoren gebeurt. Het is vergelijkbaar gedrag met een iets andere uitingsvorm, waardoor we eigenlijk kunnen concluderen dat het niet een probleem is van bepaalde groepen. Het is echt een mannenprobleem.”

Fischer vond in  haar onderzoek uit 2021 dat voornamelijk vrouwen het slachtoffer zijn van seksuele intimidatie. Het overgrote deel van de plegers is mannelijk. Fischer vertelt in Stadswandelingen: “Door de fysieke, natuurlijke verschillen tussen mannen en vrouwen, maar ook de machtsverhouding die in onze maatschappij historisch altijd aanwezig is geweest, is de vrouw toch het slachtoffer.” Fischer benadrukt wel dat het niet alleen vrouwen zijn. Zo zijn er ook genoeg jonge mannen of personen uit de LHBTQI+ gemeenschap die straatintimidatie ervaren. 

Meer bewustwording

Uit het onderzoek van Fischer blijkt dat de afgelopen jaren meer bewustwording is ontstaan over seksuele intimidatie. Vrouwen zijn zich meer gaan realiseren dat straatintimidatie gebeurt en dat dat iets is wat vrouwen niet hoeven te accepteren. Volgens Fischer is dit een zeer positieve ontwikkeling. Zij wijst erop dat dit er ook toe kan leiden dat er meer meldingen gedaan zullen worden bij de politie of andere instanties, omdat vrouwen bepaald gedrag eerder als seksuele intimidatie zullen bestempelen. Fischer vertelt dat we om deze reden voorlopig de cijfers niet omlaag zullen zien gaan. Een andere positieve ontwikkeling is dat omstanders ook steeds bewuster worden van seksuele intimidatie. Fischer vertelt dat steeds meer mannen in de sociale omgeving van vrouwen bewust raken van straatintimidatie. Zij kunnen vrouwen bevestigen dat straatintimidatie niet een probleem is dat door vrouwen wordt veroorzaakt, maar dat het een probleem is dat door mannen, de maatschappij en de manier waarmee we daarmee omgaan wordt veroorzaakt. “Dat helpt heel erg voor vrouwen om zich gesteund te voelen en zich minder onprettig te voelen.”

Fischer denkt dat de oplossing tegen straatintimidatie vooral ligt bij het bewust worden van omstanders. Ze geeft aan dat zo lang mannen zich niet aanpassen en de behoeften blijven voelen om zich op een bepaalde manier te gedragen op straat, het heel belangrijk is dat er in specifieke situaties mensen zijn die weten wat ze kunnen doen en daarmee een belangrijke rol vervullen.

De nieuwe wet

Door de nieuwe wet, die per 1 juli 2024 geldt, kunnen daders die op heterdaad betrapt worden, aangepakt worden. Boa’s of politieagenten kunnen een proces-verbaal opmaken waaruit de rechter vervolgens op kan maken of zich strafbare feiten hebben voorgedaan. Een belangrijke vraag is: gaat deze nieuwe wetgeving een verschil maken? Fischer licht dit toe in Pointer: “Er zitten verschillende kanten aan. Ik denk dat we niet te veel moeten vertrouwen op het idee dat de nieuwe wetgeving de silverbullet is die het allemaal gaat oplossen. Het is een type gedrag dat heel moeilijk aan te pakken is. Dus in handhavende zin zullen er niet heel veel rechtszaken gaan komen tegen mensen die straatintimidatie hebben gepleegd.” Fischer vervolgt: “Als je dit gedrag in het strafrecht trekt en een soort heksenjacht op de plegers opent dan kan je ook juist een verharding van het gedrag en een nog grotere afkeer van deze mannen tegen handhavers krijgen. Ook kan zo’n vervolging voor straatintimidatie binnen de groep zelfs statusverhogend werken waarmee je het uiteindelijk alleen maar stimuleert.” Aan de andere kant, zo vertelt Fischer in Stadswandelingen, kan de nieuwe wet juist een positieve verandering met zich meebrengen. “Wat altijd een functie van een wet is, is dat het een norm stelt in een samenleving en daarmee toch weer die bewustwording wordt aangewakkerd.”