De strijd voor eerlijke geneesmiddelen: een kleine stichting tegen een farmareus

AbbVie heeft in Nederland een winst van 1,2 miljard euro gemaakt op de verkoop van het medicijn Humira. FtV heeft als doelstelling om te bewaken dat geneesmiddelen en medische technologieën op maatschappelijk verantwoorde en duurzame wijze beschikbaar worden gesteld. De Stichting hecht veel waarde aan een eerlijke prijsvorming en distributie van geneesmiddelen. De Stichting vindt dat AbbVie een prijs heeft gehanteerd die veel hoger ligt dan de redelijke vraagprijs. In een eerder artikel vertelde Den Exter al dat de redelijke vraagprijs van een geneesmiddel inmiddels goed ingeschat kan worden door economen. Ook een redelijke winstmarge kan goed berekend worden. AbbVie zit met haar prijszetting ver boven wat als redelijk kan worden aangemerkt. 

Onrechtmatig handelen

AbbVie zal zich dus moeten verantwoorden over haar buitensporige winstmarge. Den Exter gaf in een eerder artikel ook al aan dat farmaceuten een zorgplicht hebben op grond van het ongeschreven recht. “In de rechtszaak tegen AbbVie moet de rechter zich uitlaten over de vraag of de excessieve prijs van het geneesmiddel Humira heeft geleid tot gezondheidsschade door verdringing van zorg en of het bedrijf daarmee onrechtmatig heeft gehandeld. De onrechtmatigheid van het handelen zit hem in het negeren van de maatschappelijke zorgplicht van AbbVie en het schenden van het recht op toegang tot geneesmiddelen tegen een redelijke prijs.”

Misbruik van machtspositie

Het vragen van een excessieve prijs voor een geneesmiddel kan leiden tot misbruik van een economische machtspositie. Den Exter vertelt dat als aangetoond kan worden dat AbbVie misbruik van haar machtspositie heeft gemaakt, dit kan betekenen dat zorgverzekeraars en ziekenhuizen die jarenlang te veel hebben betaald voor Humira, hun kosten terug kunnen vorderen van AbbVie. “Daarmee vloeit publiek geld weer terug naar waar het hoort: de gezondheidszorg.” 

Een roep om transparantie

FtV vindt dat het toezicht op de winst van farmaceuten tekortschiet. Den Exter geeft aan dat transparantie nodig is om de winst van farmaceuten te reguleren. “Transparantie met betrekking tot onderzoeks- en ontwikkelingskosten, marketing, winsten, volumes en prijzen geeft overheden en zorgverzekeraars een betere onderhandelingspositie in het maken van tarieven en prijsafspraken over geneesmiddelen.” Het afdwingen van transparantie kan er dus toe leiden dat een maatschappelijk verantwoorde prijs voor geneesmiddelen wordt overeengekomen. 

Toegang tot gezondheidszorg is een mensenrecht

Daarnaast zou een succesvolle zaak voor FtV kunnen betekenen dat vergelijkbare zaken aanhangig gemaakt zullen worden. “Dit kan leiden tot de uiteindelijke doelstelling van een redelijke prijsstelling van geneesmiddelen en dus ook een betere toegankelijkheid tot geneesmiddelen. Er is niets mis met geld verdienen aan de ontwikkeling en het vermarkten van geneesmiddelen. Maar de marktprijs van sommige geneesmiddelen staat niet in verhouding tot de investeringen die gedaan zijn bij hun ontwikkeling. Excessief hoge prijzen bedreigen de toegang tot innovatie geneesmiddelen.” Volgens Den Exter moet er dan ook alles aan worden gedaan om geneesmiddelen voor iedereen toegankelijk te maken. “Gelijke toegang tot geneesmiddelen is onderdeel van het mensenrecht op gezondheidszorg, zoals vastgelegd in het (inter)nationaal recht. Daar is geen discussie over.”

De rechtszaak van FtV tegen AbbVie vond plaats op 15 mei 2024 bij de rechtbank Amsterdam. De Stichting verwacht een uitspraak op 26 juni 2024.