Recent verdedigde Claire Hofman, universitair docent Strafrecht en Belastingrecht aan Erasmus School of Law, haar proefschrift getiteld: ‘Het systeem van sanctionering van fiscale fraude: een onderzoek naar de voorzienbaarheid en onderlinge afstemming van sanctioneringsmogelijkheden’. Hofman beantwoordt hierin de vraag in hoeverre het Nederlandse sanctioneringssysteem van belastingfraude juridisch gezien houdbaar is.
Rechtsonzekerheid en norm overschrijdend gedrag
Het huidige systeem van sanctionering van fiscale fraude is duaal: fraudeurs kunnen met andere woorden door de Belastingdienst worden beboet, of strafrechtelijk worden gestraft door de strafrechter. Een duaal systeem behelst een keuzemoment: op een zeker moment moeten de autoriteiten kiezen of de fraudeur bestuursrechtelijk of strafrechtelijk zal worden aangepakt. Hofman stelde de vraag of deze keuze voorzienbaar is. Ook stelde ze de vraag of dit systeem zo is ingericht, dat dubbele vervolging voor eenzelfde feit werd voorkomen. Het ne bis in idem-beginsel verbiedt namelijk dubbele vervolging van eenzelfde feit.
Aanleidingen voor haar onderzoek waren de nieuwsgierigheid naar de ontstaansgeschiedenis van het huidige systeem van sanctionering van fiscale fraude, alsook de wens om te kunnen duiden wat de verhouding is van de recente ontwikkelingen in de rechtspraak en de maatschappij tot het huidige systeem. Hierbij kan gedacht worden aan de verharding van de kijk op belastingfraude.
Onderbouwing in drieluik
Het onderzoek van Hofman is vormgegeven in een drieluik, aansluitend bij de thema’s: het duale systeem, fiscale fraude en fiscale sanctioneringsmogelijkheden.
Ten eerste wordt stilgestaan bij de vraag in hoeverre een belastingplichtige kan voorzien wat in het duale belastingstelsel de juridische consequenties zijn in geval hij zich schuldig maakt aan fiscale fraude. Als tweede wordt de betekenis van het concept fiscale fraude belicht. Welk gedrag leidt precies tot de toepassing van welk fiscaal delict en is dat op voorhand duidelijk? Kan bepaald norm overschrijdend gedrag bijvoorbeeld ook tot de toepassing van meerdere delicten leiden en wat zijn daarvan de gevolgen? Ten derde is onderzocht wat het karakter is van de verschillende fiscale sanctioneringsmogelijkheden en in hoeverre deze op elkaar zijn afgestemd.
Een nieuw fiscaal sanctiesysteem
Op grond van voorgaande vragen en antwoorden heeft Hofman getracht een nieuw fiscaal sanctiesysteem te ontwerpen dat beter dan het oude systeem garandeert dat dubbele bestraffing voorkomen wordt én dat voor de justitiabele voorziet in een inzichtelijke keuze door de autoriteiten voor wat betreft de aanpak.
- Universitair Docent
- Meer informatie
Het proefschrift ‘Het systeem van sanctionering van fiscale fraude: een onderzoek naar de voorzienbaarheid en onderlinge afstemming van sanctioneringsmogelijkheden’ zal ook verschijnen als handelseditie in de serie Fiscale Monografieën. Daarnaast was Hofman op 2 oktober 2021 te gast bij Jort Kelder op Radio 1 om verder te praten over haar proefschrift. Beluister het Radio 1 fragment hier.