De aanpak van zorgfraude in Nederland staat onder druk door beperkte capaciteit en een stijgende trend in fraudegevallen. Zorgverzekeraars hebben de taak om frauduleuze activiteiten te detecteren en melden deze aan de opsporingsdienst van de Arbeidsinspectie (NLA). Toch blijkt uit recente gegevens dat slechts een fractie van deze meldingen daadwerkelijk wordt onderzocht. Martin Buijsen, hoogleraar Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law, heeft in een artikel van de Telegraaf zijn zorgen en inzichten hierover gedeeld.
Onderzoek en capaciteitsproblemen
De NLA ontvangt jaarlijks tientallen meldingen van grote fraudezaken van zorgverzekeraars, maar kan slechts een beperkt aantal hiervan afhandelen. In 2023 werden 84 gevallen gemeld, terwijl de NLA maar zestien tot twintig onderzoeken per jaar afrondt. Buijsen stelt dat dit een zorgwekkend signaal afgeeft. “Juist zorgverzekeraars zijn essentieel in de aanpak van zorgfraude, omdat zij boven op een schat aan informatie zitten”, aldus Buijsen.
In zijn aanvullende reactie geeft Buijsen aan dat de capaciteit van de NLA nooit toereikend zal zijn om alle grote zorgfraudezaken aan te pakken. “Ik denk dat het naïef is om te veronderstellen dat die capaciteit ooit toereikend zal kunnen zijn. Daarvoor zijn de middelen te beperkt en ontbreekt het ten enenmale aan echte politieke wil.” Hij benadrukt ook dat zorgfraude relatief weinig voorkomt bij vormen van zorg die verzekerd zijn op grond van de Zorgverzekeringswet, terwijl de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 veel fraudegevoeliger is.
Effectiviteit van strafrechtelijke vervolging
De effectiviteit van strafrechtelijke vervolging als afschrikmiddel voor toekomstige zorgfraudeurs is volgens Buijsen moeilijk te meten. “Dat is bij mijn weten nooit onderzocht. Wat er aan zinnigs gezegd kan worden over de afschrikwekkende werking van het strafrecht, gaat – voor zover daar iets zinnigs over te zeggen valt – ook op voor fraude in de zorg.”
Buijsen pleit voor een preventieve aanpak. Hij legt uit dat zorgfraude het best 'aan de voorkant' bestreden kan worden. Vooral niet-gecontracteerde zorgaanbieders en persoonsgebonden budgetten (pgb's) zijn kwetsbaar voor fraude. “Omdat zorgverzekeraars verregaande controlemogelijkheden hebben ten aanzien van gecontracteerde zorgaanbieders, bij wie zorg ingekocht is ten behoeve van verzekerden met een naturaverzekering, doet zorgfraude zich daar veel minder voor”, zegt Buijsen. Het verminderen van restitutieverzekeringen is volgens hem een effectieve manier om fraude tegen te gaan.
Verbetering van samenwerking
Voor een betere aanpak van zorgfraude is volgens Buijsen een intensievere samenwerking tussen zorgverzekeraars, de NLA en het Openbaar Ministerie (OM) cruciaal. Hij stelt voor dat zorgverzekeraars hun wettelijke controlemogelijkheden optimaal benutten en actief gebruik maken van privaatrechtelijke maatregelen. “Niet langer restitutieverzekeringen aanbieden en gebruik maken van de wettelijke controlemogelijkheden wanneer dat nodig blijkt,” aldus Buijsen. Daarnaast kunnen zorgverzekeraars schade verhalen en zorgvuldig contracteren om fraude te beperken.
- Professor