Looptijd: september 2022 – november 2023
Opdrachtgever: Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
Projectbeschrijving
Goede zorg bieden aan mensen met een ernstige verstandelijke beperking (EVB) en zogenoemd ‘moeilijk verstaanbaar gedrag’ is niet eenvoudig. Bij veel zorgorganisaties is sprake van handelingsverlegenheid of zelfs onmacht om deze cliënten een menswaardig bestaan te bieden. Tegelijkertijd zien inspecteurs van de Inspectie Gezondheidszorg & Jeugd (IGJ) ook heel goede praktijken. Woongroepen waarin altijd geprobeerd wordt het voor bewoners nóg beter te doen, waarin ze een bijdrage leveren aan zinvolle dagbesteding, en waar bewoners nooit op de eigen kamer worden opgesloten. In die organisaties werken medewerkers graag én ze blijven er werken.
Het signaleren van deze verschillen leidde tot de uitnodiging van de IGJ aan ESHPM om te onderzoeken ‘Hoe lukt het organisaties om goede zorg te verlenen aan mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag?’
Bij zes woningen van drie organisaties hebben we op verschillende dagdelen de praktijk van de zorg geobserveerd. Wat gebeurt hier, waarom doen ze het zo? Opvallend was dat de begeleiders steeds heel goed in staat waren om uit te leggen waarom ze in een bepaalde situatie handelden zoals ze handelden. We observeerden bij elke groep een teambijeenkomst en een leerbijeenkomst/intervisie.
We interviewden verwanten, begeleiders, gedragskundigen, teamleiders, managers en bestuurders. In essentie aan de hand van twee vragen. “De inspectie is hier geweest en heeft geconcludeerd dat jullie goede zorg leveren. Hebben ze dat goed gezien?” Doorvragen leidde tot inzicht in het waarom en waartoe achter hun werkwijzen, en inzicht in keuzen die de organisatie maakt.
Het tweede deel van het gesprek stond in het teken van de vraag “Jullie leveren goede zorg. Wordt er voor jou goed gezorgd?” Doorvragen leerde hoe concepten zoals ‘lerende organisatie’, ‘organisatiecultuur’, ‘veiligheid’ concreet gestalte krijgen.
Onze analyse leidde in eerste aanleg tot het identificeren van vijf patronen in de interacties met cliënten, verwanten en onderling. En tot het herkennen van vijf fundamenten: keuzen die de organisatie maakt. De patronen in de zorg voor cliënten zijn ook leidend in interacties binnen en tussen diverse organisatie-onderdelen: het Droste-effect.
Team
Dr. Erna Scholtes, Jans Berden Msc., en prof. dr. Roland Bal
Activiteiten
Video Toekomstagenda gehandicaptenzorg VWS, workshop presentatie Toekomstagenda Gehandicaptenzorg, Congres Kennisplatform EVB+.