Een onlangs gepubliceerde studie in Social Science & Medicine van onderzoekers van het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam laat zien hoe een verhoging van het verplicht eigen risico* in Nederland leidde tot een afname in zorggebruik van geestelijke gezondheidszorg (GGZ) door jongvolwassenen. Het gaat hierbij om zorggebruik zoals de psycholoog of een psychiatrische behandeling.
Meer betalen vanaf 18 heeft vooral effect op vrouwen uit huishoudens met lagere inkomens
Tussen 2011 en 2013 nam het eigen risico toe met zo’n 180 euro. Dit heeft ertoe geleid dat meisjes die op 18-jarige leeftijd eigen risico zijn gaan betalen, minder gebruik van GGZ zijn gaan maken. Van de 8,1% jonge vrouwen die gebruik maakten van de GGZ, deed gemiddeld slechts 7% dat toen het eigen risico toenam. Dit komt overeen met een daling van 13,6%. Deze daling van ongeveer 20% was het meest uitgesproken voor jonge vrouwen uit huishoudens met lage inkomens.
Financiële barrières, ongelijkheid en transitiekloof
Onze bevindingen laten zien dat ongelijkheid in de toegang tot de GGZ toeneemt wanneer het eigen risico voor jongvolwassenen stijgt. Dit gebeurt in een cruciale periode van het leven en heeft mogelijke langdurige gevolgen voor de geestelijke gezondheid en ontwikkeling van jongvolwassenen.
Deze resultaten zijn zorgwekkend omdat mentale gezondheidsproblemen de meest voorkomende oorzaak van ziektelast zijn onder jongeren. In deze periode van het leven ontstaat ¾ van de latere mentale problemen van volwassenen. Bovendien, de financiële barrières ontstaan op het moment waarop al veel adolescenten die volwassen worden.
De behandeling wordt dan regelmatig bewust of onbewust onderbroken of stopgezet omdat er moet overgestapt worden van het zorgsysteem voor kinderen/adolescenten naar het zorgsysteem voor volwassenen. Het verhogen van het verplicht eigen risico in de zorgverzekering draagt bij aan deze zogenaamde transitiekloof, en in het bijzonder onder jonge vrouwen uit lage inkomens huishoudens.
Wie, waar en hoe
We onderzochten de gehele Nederlandse bevolking en vergeleken jongvolwassenen net voor en nadat ze 18 jaar werden. We vergeleken de periodes met lage (2009-2011) en hoge eigen risico (2013- 2014). Op deze manier konden we de effecten van het verhoogde eigen risico en andere verandering op 18-jarige leeftijd uit elkaar halen. Met dit natuurlijke experiment kon de impact van eigen risico veranderingen onderzocht worden door te bestuderen wat er in de echte wereld gebeurde.
Je kunt hieronder een korte film met uitleg over het onderzoek bekijken:
* Het eigen risico is het eerste bedrag aan zorgkosten dat elk jaar door Nederlandse volwassenen moet worden betaald voordat de dekking van de verzekering begint. Huisartsenzorg, verloskundige zorg en kraamzorg en wijkverpleging zijn vrijgesteld van het eigen risico.
- Professor