Heel veel toetsmomenten en betekenisvolle feedback. Dat is het geheim van het programmatisch toetsen in de studie geneeskunde in Maastricht. In september begint ook het Erasmus MC met deze beoordelingssystematiek in de masteropleiding. Docent Marjan Govaerts: ‘Cijfers hebben een negatief effect op studeergedrag.’
‘Kennis is de beste predictie voor de beroepspraktijk.’ ‘Cijfers zijn objectief!‘ ‘Hebben alle studenten een 8? Dan is er iets mis met de toets. Er moet een rangorde zijn.’ Dr. Marjan Govaerts, universitair hoofddocent aan de Universiteit Maastricht, slingert een paar klassieke aannames de zaal in over de wijze van toetsen van geneeskundestudenten. Ze is spreker op de jaarlijkse Onderwijsmiddag van de opleiding geneeskunde. Maar kloppen die assumpties wel?
Nee, stelt Govaerts. Daarom is in Maastricht in 2013 de hele masteropleiding in één keer overgestapt op programmatisch toetsen. Er was voldoende onderbouwing om de klassieke manier van bloktoetsen te verlaten. Zo hebben cijfers een bewezen negatief effect op studeergedrag, vertelt Govaerts. Studenten gaan stampen en vergeten daarna snel weer wat ze hebben geleerd. Het examen dient enkel als hoepeltje om doorheen te springen en daarmee leidt tot reductionisme.
Competitie helpt ook niet – mensen weigeren kennis te delen en vertonen strategisch gedrag. Je krijgt bovendien cijferinflatie: studenten doen alles om een hoog cijfer te krijgen.
Grote steekproef
Hoe moet het dan? Is er een ideale toetsmethode? Geen enkele methode is intrinsiek beter dan een andere, vertelt Govaerts. Maar belangrijk is dat je toetsing laat aansluiten bij wat je wilt bereiken. Dus moet je toetsing baseren op competenties, in longitudinale trajecten met betekenisvolle feedback. Een coach of vaste begeleider is nodig om de feedback goed te verwerken.
Er mag dan geen perfecte methode zijn, er is wel een geheim van goede toetsing. Govaerts: “Maak de steekproef groot. Neem veel toets-items, veel casuïstiek, veel patiënten en veel beoordelaars. Dán kun je zeggen: objectieve toetsing is even valide als subjectieve toetsing.”
Betekenisvolle feedback
Kunnen we zónder toetsen? Zeker niet, vindt Govaerts. Zonder kennis geen expertise, dus veelvuldig toetsen is nodig om uiteindelijk een zwaarwegende beslissing te nemen. “Maar belangrijk is dat de feedback betekenisvol moet zijn.”
Dat betekent dat je kennis integreert met vaardigheden. Dat doe je bij voorkeur op de werkplek. Mensen zijn daarvoor essentieel. En veel low stake toetsmomenten, dat wil zeggen feedback die géén zak-of-slaag-moment kent. De zwaarwegende beslissingen, ofwel high stake beslismomenten over voortgang, mogen nooit als een verrassing komen. Die moeten gebaseerd zijn op talrijke eerdere feedbackmomenten. Govaerts: “Zo krijg je een betere acceptatie van de beoordeling. En het gaat dan meer om de performance dan om het leren.”
Feedback literacy
De shift van het cijfersysteem naar het narratief – de betekenisvolle feedback – kan lastig zijn, weet Govaerts uit ervaring. Dat vraagt iets van de docenten. Het vereist bijvoorbeeld een investering in langdurige relaties om studenten longitudinaal te kunnen volgen. Het vraagt om oefening in het geven van feedback – feedback literacy,waaronder het expliciteren van de verwachtingen. Is dit niet heel bewerkelijk voor docenten? Zeker, zegt Govaerts, maar die kun je ontlasten. De student schrijft zelf de feedback op en speelt die terug ter fiattering.
“Uiteindelijk biedt deze wijze van toetsen een veilig leerklimaat”, aldus Govaerts. “In combinatie met hoge eisen die je aan de student mag stellen. Want we hebben een verantwoordelijkheid om bekwame dokters af te leveren.”
Raamplan
De gewenste uitkomsten van toetsen komen uit het raamplan voor de opleiding geneeskunde. Dát is de basis voor al het toetsen. Een portfolio helpt om de feedback te verwerken en te formaliseren. Mogen docenten en coschapbegeleiders eerdere beoordelingen inzien van studenten, vraagt iemand in de zaal. Néé, zegt Govaerts stellig. In Maastricht gebeurt dat niet. “De enige die daar zicht op heeft, is de mentor. We willen geen bias genereren bij docenten. Dat is essentieel.”
De masteropleiding geneeskunde start per september 2023 met een nieuwe feedback- en beoordelingssystematiek in de coschappen. Programmatisch toetsen staat hierin centraal. Daarmee loopt de master geneeskunde voor op de curriculumvernieuwing Erasmusarts 2030 in de bachelor dat zich baseert op hetzelfde concept.
