Al jaren is burgerparticipatie een ‘hot issue’; zowel wetenschappers als politici, ambtenaren en burgers – en zelfs de koning – pleiten voor meer en betere participatie. Met de introductie van de Omgevingswet, de energietransitie en de decentralisaties in het sociaal domein ontstaan er steeds meer vragen over hoe participatie in de praktijk vorm kan krijgen.
Margot Hermus, Vivian Visser en Jitske van Popering merkten tijdens hun onderzoek naar burger- en overheidsparticipatie op de Erasmus Universiteit Rotterdam dat burgerparticipatie veel spanningen kan veroorzaken. Dit inspireerden hen een opleiding voor professionals te ontwikkelen over de omgang met veelvoorkomende dilemma’s in en rondom participatie(processen) – de opleiding Participatie: Kunde en kunst van een goede samenwerking.
Onderzoek toont spanningen rondom participatie
Binnen het onderzoekprogramma RePolis en het valorisatiecentrum GovernEUR, beide verbonden aan de Erasmus Universiteit, zien wij dat participatie, ondanks goede bedoelingen en grote ambities, niet altijd even soepel verloopt. Zo is er al veel geëxperimenteerd met het moment waarop je bewoners moet betrekken bij bijvoorbeeld Omgevingsvisies – kort gezegd: niet te vroeg, maar ook niet te laat. Ook bij initiatieven die burgers zelf opstarten, zoals energiecoöperaties of sociale ondernemingen in buurthuizen, gaat de samenwerking tussen verschillende belanghebbenden niet zonder slag of stoot. Zo wordt er vaak verschillend gedacht over de eisen die aan initiatieven gesteld (moeten) worden: in hoeverre moeten deze representatief en/of inclusief zijn om (financiële) ondersteuning te ontvangen? En in hoeverre is het belangrijk dat zij bijdragen aan het halen van (beleids)doelstellingen van publieke organisaties? Of ligt hun waarde juist in het feit dat burgers en bewoners zelf, van onderop, doelstellingen formuleren? En wie beslist dat eigenlijk? De politiek?
Het belang van een goede samenwerking
Burgerparticipatie vraagt om een goede samenwerking tussen de politiek, professionals en bewoners. Daarvoor zijn allerlei instrumenten en vormen ontwikkeld, van formele participatieprocessen in bij het opstellen van beleid tot laagdrempelige ondersteuning voor projecten voor en door bewoners in de wijk, van Right to Challenge tot wijktuinman. Maar ongeacht de gekozen procedures of instrumenten zijn de interacties tussen bewoners en publieke professionals vaak van groot belang. Zij moeten vaak in het moment zoeken naar manieren om uiteenlopende belangen te verenigen, problemen op te lossen en de verhoudingen met zowel participerende als niet-participerende burgers goed te houden. Daarbij moeten ze flexibel zijn, maar ook hun publieke taak en de daaruit voortvloeiende verantwoordelijkheid in acht nemen. Wat doe je als het enthousiasme voor participatie inzakt en het project verloren dreigt te gaan? Hoe ga je om met boze bewoners, al dan niet met onrealistische verwachtingen? Hoe leg je verantwoording af over je handelen?
Participatie vereist kunde en kunst
Onze verschillende onderzoeken hebben ons geleerd dat participatie vraagt om het constant manoeuvreren tussen de belangen van bewoners, organisaties en de politiek. Hierbij is kunde en kunst vereist. Voor kunde is kennis van relevante overwegingen, vraagstukken en beleidsinstrumenten van belang. Kunde helpt bij het op de juiste manier omgaan met betrokkenen en een balans te vinden tussen de doelen en werkwijzen van betrokkenen en je eigen organisatie. Daarnaast is participatie ook een kunst: de kunst om de juiste houding en omgangsvormen te vinden, om op het juiste moment buiten de lijntjes te kleuren, lef te hebben, maar ook grenzen durven stellen.
Waarom deze opleiding?
De steeds terugkerende dilemma’s rondom participatie en onze opgedane inzichten hierover inspireerden ons om een opleiding op te zetten voor professionals. De opleiding is bedoeld voor publieke professionals die in hun dagelijkse werk met bewoners, participatie en de bijbehorende dilemma’s bezig zijn en behoefte hebben aan de laatste wetenschappelijke inzichten en die - samen met medecursisten – willen reflecteren op een eigen ingebrachte casus.
Voor wie interessant?
Herken jij jezelf in dit beeld? Dan nodigen wij je van harte uit voor de vijfdaagse opleiding ‘Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking’, waarin verschillende toonaangevende docenten hun expertise rondom participatie met je delen en we gezamenlijk aan de slag gaan met de inzichten en persoonlijke casuïstiek. De opleiding vergroot daarmee zowel je kennis, als kunde en kunst van participatie, zodat de beloften van participatie werkelijkheid kunnen worden. We kijken ernaar uit je te ontmoeten!
- CV
De coördinatie van de opleiding is in handen van:
Vivian Visser MSc is als promovenda verbonden aan het departement Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit. Zij doet onderzoek naar de manier waarop publieke organisaties ruimte maken voor burgerinitiatief, met een focus op het ruimtelijk domein. Zij bestudeert daarbij de veranderende relatie tussen burgers en overheden en hoe die relatie beïnvloed wordt door onderliggende machtsverhoudingen.
Margot Hermus MSc is als promovenda verbonden aan de afdeling Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze doet onderzoek naar de participatie van burgers in de uitvoering van beleid en specifiek naar de interactie tussen participatie en meer traditionele beleidsprocessen en (het gebrek aan) complementariteit dat hiertussen ontstaat.
- Meer informatie
Meer weten over deze opleiding? Op vrijdag 27 november 2020 start de opleiding Participatie: Kunde en Kunst van een goede samenwerking.
Heb je interesse in deelname? Bekijk de brochure voor meer informatie of meld je direct aan via de website van Erasmus Academie.
Voor vragen over de opleiding neem contact op met Mariëlle Elenbaas, Adviseur opleidingen.