Op 3 november begint de cursus "Het Baltische Wonder". Tijdens deze cursus gaan we op ontdekkingsreis door Estland, Letland en Litouwen met drs. Karel Onwijn als reisleider! Karel Onwijn is historicus en publicist. Sinds eind jaren tachtig reist hij door de landen van de voormalige Sovjet-Unie en hij was er jarenlang correspondent voor de Nederlandse en Belgische pers. De perfecte reisleider, dus.
Benieuwd naar docent Karel Onwijn en zijn cursus? Lees snel het interview hieronder!
Waar komt je interesse voor de Baltische landen vandaan?
Die stamt al uit mijn studietijd 2e helft 1980s – ik studeerde politicologie en geschiedenis aan de UvA. In die periode lanceerde Sovjetleider Michail Gorbatsjov zijn politiek van Glasnost & Perestrojka waardoor de ijzeren voordeur van de Sovjet-Unie voor het eerst sinds 70 jaar op een kier kwam te staan voor buitenlanders. Wij organiseerden er een studentenuitwisseling en ik ging er later stage lopen en onderzoek doen. Het reizen door het enorme Sovjetrijk was toen dankzij de zeer gunstige (zwarte) wisselkoers van de roebel spotgoedkoop, waardoor ik alle uithoeken van het land heb bezocht. Zo kwam ik ook terecht in de drie Baltische landen, gelegen aan de Oostzee en toen nog Sovjetrepublieken. Maar dankzij de Glasnost waren er in alle drie de landen onafhankelijkheidsbewegingen actief die snel steeds invloedrijker werden.
Tijdens mijn bezoeken was ik hiervan getuige en dat maakte grote indruk op mij: hoe deze kleine volkjes feitelijk in opstand kwamen tegen de machtige communistische overheersers uit Rusland. Sindsdien ben ik de ontwikkelingen hier op de voet blijven volgen en bezoek deze landen met enige regelmaat. Zo ben ik net een week terug van de begeleiding van een HOVO-reis langs de Baltisch-Russische grens, de eerste reis sinds covid begon. We hebben uitgebreid steden en natuurgebieden in het oosten van Litouwen, Letland en Estland bezocht incl Vilnius, Daugavpils en Tallinn.
Hoe ben je terecht gekomen bij Erasmus Academie?
Ik gaf al vele jaren colleges bij andere HOVO’s in Nederland en op een gegeven moment ben ik dat ook voor HOVO Rotterdam gaan doen – die inmiddels is omgedoopt in Erasmus Academie. En ik geniet hier elke dag van het geven van colleges aan deze doelgroep: een zeer geïnteresseerde en intelligente groep studenten die zeer leergierig is en van wie ik zelf ook nog veel kan leren 😊!
Hoe ervaar je het geven van online cursussen in plaats van fysiek?
Toen de covid zich maart vorig jaar aandiende, ben ik vrijwel direct online les gaan geven via Zoom. Dat was een romantische tijd, we voelden ons met een paar andere docenten echte pioniers. Het leuke is dat dit ook gold voor de cursisten, die ons erg dankbaar waren dat we dit avontuur aangingen want nu hadden ze toch nog hun vaste contactmomenten in deze moeilijke tijd. En ik moet zeggen, de meeste cursisten hadden het ‘online-werken’ snel onder de knie waardoor de colleges al snel heel smooth liepen. Ook dankzij de fantastische begeleiding van de Erasmus-medewerkers overigens, heel fijn om mee samen te werken!
Het leuke met online is dat je meer persoonlijke aandacht aan mensen kunt geven, ook de minder assertieve en luidsprekende cursist krijg online alle ruimte om vragen te stellen en van gedachten te wisselen. Inderdaad zet ik online altijd extra in op interactie, en vaak blijven we na afloop van het college nog lang napraten met geïnteresseerden – het voordeel is dat we niet uit de collegezaal worden verjaagd, haha. Sommige cursisten ken ik alleen maar virtueel, het zou natuurlijk leuk zijn om een keer een fysieke bijeenkomst te organiseren om elkaar allemaal een in het echt te ontmoeten. Met een goed glas wodka natuurlijk 😊.
Je hebt ook een tijdje gewerkt voor de pers, heeft dat je beeld van landen van de voormalige Sovjet-Unie veranderd?
Wanneer je langer in een ander land woont en werkt, krijg je uiteraard een genuanceerder beeld ervan en realiseer je je dat alles niet zo zwart-wit is als je op basis van boeken en media van tevoren hebt bedacht. Ook ga je anders kijken naar je eigen land en de zaken hier relativeren. Daarbij ga je sommige zaken juist extra waarderen, terwijl je aan andere dingen steeds meer gaat ergeren.
Is er iets dat je waardeert aan voormalig Sovjet-Unie/Baltische landen en misschien mist in Nederland/Westerse landen?
Lastige vraag, aangezien er een groot verschil is tussen de verschillende ex-Sovjet-staten. Ook is er een groot verschil tussen politiek niveau en intermenselijke omgang. Heel algemeen zou je kunnen stellen dat mensen hartelijker en spontaner zijn dan bij ons (in de randstad). Ook is er meer respect voor elkaar en is men minder scherp in de omgang, minder direct. Dit gaat wellicht ten koste van de eerlijkheid, maar dat is in sommige situaties niet altijd per se slecht. Ik geef over dit soort zaken al vele jaren interculturele trainingen bij het Koninklijke Instituut van de Tropen (Amsterdam). Daarbij staan we altijd stil bij deze verschillen en proberen met behulp van cross-culturele theorieën te begrijpen wat de impact hiervan is op de omgang met elkaar, natuurlijk ook gericht op werksituaties.
Dan blijkt internationaal gezien dat wij Nederlanders eigenlijk veel meer afwijken dan bv deze landen. Wanneer we inzoomen op de Baltische landen, dan lijkt Estland juist weer best wel op Nederland. Het valt me ook op dat veel Nederlanders zich daar het beste thuisvoelen (herkenning), de Litouwers daarentegen lijken veel meer op Russen – of Italianen - zoals hun bijnaam in de Baltische landen luidt 😊. Zelf vind ik dit een gezellig volk, hoewel de natuur in Estland weer wel mooier is.
De cursus die je gaat geven heet “Het Baltische Wonder”, wat wordt de belangrijkste “take-away” voor cursisten? (zonder al teveel vrij te geven 😉)
Dat deze landen het economisch, sociaal en cultureel zo goed doen sinds hun onafhankelijkheid in 1991, een echt wonder! Hoe dit zich uit en hoe dit komt, daarvoor moet je toch echt mijn cursus gaan volgen. Er zijn nog vrije plekken hoor!
Zou je nog iets kwijt willen?
In mijn cursussen wil ik niet alleen kennis overdragen maar ook ervaringen. En het liefst wil ik dat de cursisten tijdens de cursus bijna aan de levende lijve voelen hoe het leven in deze landen was en is. Daarbij geef ik de cursisten de kans om ook daadwerkelijk met mij op reis te gaan door deze landen. Daartoe organiseer ik drie keer per jaar een studiereis ism HOVO Nederland en Labrys - gekoppeld aan de colleges die ik geef. Dit zijn ontzettend leuke actieve reizen, aangezien de deelnemers vaak al een cursus hebben gevolgd en dus de nodige voorkennis en interesse hebben. Bovendien maken we tijdens dergelijke reizen de nodige wandelingen, dus het zijn zeer actieve reizen. Voor meer informatie zie mijn website: https://zesdecontinent.nl/.
Hartelijk dank voor dit interview!
De cursus Het Baltische Wonder begint op 3 november. Klik hier voor meer informatie/inschrijven
