Ken uzelf

Stel de rekening van het restaurant bevat drie glazen wijn minder dan je hebt gedronken. En de bediening was beneden de maat. Wat doe je dan: je meldt het of laat het zoals het was? Het is een voorbeeld dat dr. Andreas Wismeijer (1975) gebruikt als hij praat over fraude. Om maar aan te geven dat de grens tussen fraude en een keertje iets verzwijgen moeilijk te trekken is. “Ik gebruik het voorbeeld vaak in mijn masterclasses voor accountants. Veelal is het idee dat fraudeurs mensen zijn die met opzet zaken verduisteren en de boel oplichten. Maar het is meestal een glijdende schaal. Het hangt af van je persoonlijkheid, van de bedrijfscultuur, maar ook van je relatie met je leidinggevende.”

Psychologische perspectief

Waarmee hij maar wil aangeven, dat we allemaal wel eens frauderen. Het is een typerende benadering van Wismeijer, die als psycholoog gepromoveerd is op de psychologie van geheimen: alledaagse zaken benaderen vanuit een psychologisch perspectief. Een benaderingswijze die vaak ontbreekt, is zijn ervaring. “Diezelfde accountants willen via big data gedrag en vooral fraude voorspellen op basis van op kwantitatieve gegevens. Dat werkt dus niet. Je moet juist breder kijken. De psychologie komt hierbij van pas. Professionals zijn namelijk ook gewoon mensen, zoals jij en ik. We overschatten vaak de mate van rationaliteit.”

Neem een coach

Volgens Wismeijer is zelfkennis daarom de basis, gelijk het motto boven de tempel van Appolo in Delphi: ken uzelf (γνῶθι σεαυτόν). “Ik zou iedereen willen aanraden om in therapie te gaan of een coach te nemen. Professionals en eigenlijk iedereen verder, hebben doorgaans onvoldoende door dat ze gevormd zijn door hun achtergrond en ervaringen. Gedrag is daardoor vaak onbewust onbekwaam. Mijn doel is het om het in ieder geval bewust onbekwaam te maken; ken je tekortkomingen. Dat helpt je enorm in je eigen functioneren.”

Wachtlijst

Die psychologische zelfkennis komt ook terug in zijn leergang over psychologie die hij geeft voor Hovo Rotterdam, academie voor een leven lang leren en onderdeel van Erasmus Academie. In zeven los van elkaar te volgen cursussen behandelt hij daarin op toegankelijke wijze verschillende onderwerpen als emoties, persoonlijkheid, cultuur en de sociale drijfveren van de mens. In het voorjaar start alweer de derde editie van de reeks. De leergang is bedoeld voor iedereen met belangstelling in de psychologie. En dat zijn er nogal wat. Wismeijer geniet een grote populariteit onder zijn studenten. Voor de meeste van zijn programma’s zijn wachtlijsten.

Humor

Hij oogt zelf een beetje verbaasd over zijn succes. “Misschien is het omdat ik een jonge docent ben, gepassioneerd en ook humor gebruik in mijn colleges. Ik vind interactie belangrijk en vraag graag anekdotes aan mijn studenten. Wat mij betreft moeten mijn colleges voor iedereen toegankelijk zijn. Ik sta er zelf ook voor mijn plezier.” Dan, serieus: “In al mijn onderwijs gebruik ik ook recent wetenschappelijk onderzoek. Mijn onderwijs is research driven, bijvoorbeeld onderzoek over de neuropsychologie en neurologie. Ik laat ook zien om welk onderzoek en welke publicaties het gaat.”