Het Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD Cities doet onderzoek naar de rol van data in de stad – hoe kunnen we die zo goed mogelijk inzetten om het leven in onze steden vooruit te helpen? In samenwerking met burgers en gemeenten neemt het onderzoekscentrum de ‘slimme stad’ onder de loep. Onderzoekers Emiel Rijshouwer (Erasmus Universiteit) en Els Leclercq (TU Delft) deden dat recent door te kijken naar verbetermogelijkheden voor onze almaar toenemende online bestellingen.
Zeker in tijden van ‘social distancing’ lijkt het gewoon enorm handig dat onze online bestelde boodschappen worden thuisgebracht op tijden die we zelf aangeven. De busjes, scooters en fietsen van bezorgdiensten hebben het sinds de nationale ophokplicht dan ook veel drukker gekregen met het leveren van onze online bestelde goederen. De NOS meldde vorige week dat sommige supermarkten de vraag naar hun onlinediensten zelfs zagen vervijfvoudigen. Crisis of geen crisis, deze ontwikkeling past precies in de belofte van de ‘slimme stad’ of ‘smart city’: ICT-gedreven, efficiënte, duurzame diensten die bijdragen aan economie, werkgelegenheid en consumentengemak.
Maar deze technologisch gedreven oplossingen gaan mogelijk voorbij aan wat een stad leefbaar en plezierig maakt: het ongeorganiseerde karakter van mens en wijk dat burgers, in de woorden van de Amerikaanse publicist Jane Jacobs, een gevoel van geborgenheid, veiligheid en plezier geeft. Een tweede kanttekening bij de ‘smart city’-belofte: monopolisten als Amazon drukken er concurrenten en lokale spelers uit de markt. We zien het terug in de vraag naar onlinediensten: hoewel supermarkten nu extra werknemers aannemen om de stijging van bezorgaantallen aan te kunnen, zijn dit vaak slecht betaalde banen zonder perspectief en garanties.
Kan dit ook anders? Daarover hebben wij de afgelopen maanden met burgers, lokale ondernemers en de Afrikaanderwijk Coöperatie in Rotterdam nagedacht. Gezamenlijk verkenden we hoe lokale, duurzame bezorgdiensten eruit zouden kunnen zien en startten we een drietal wijkexperimenten. Deze experimenten varieerden van het starten van een collectief pakketverzamelpunt tot het idee om jongeren namens zo’n verzamelpunt in te zetten als wijkbezorger tot het opzetten van een bezorgplatform voor lokale ondernemers. De ideeën van onze gesprekspartners stoelen vooral op (lokale) saamhorigheid, die haaks lijkt te staan op het op grote schaal online bestellen. Maar dat hoeft natuurlijk niet: ook kleine ondernemers kunnen bezorgen en lijken dat ook graag te doen.
De coronacrisis laat ons maar weer eens zien dat we in grote mate mondiaal met elkaar verknoopt zijn, maar toont ook onze kwetsbaarheid. Juist daarom denken we na over hoe we op stads- of wijkniveau veerkrachtig kunnen zijn door een creëren van een web aan lokale (productie)netwerken die sociale en economische waarde genereren. Onze verkenningen in de Afrikaanderwijk laten zien dat er onder burgers en lokale ondernemers veel enthousiasme is om zich in te zetten voor alternatieven. De ‘smart city’ kan hierin ook prima ondersteuning bieden, mits niet efficiëntie maar menselijkheid de maat is.
- Meer informatie
Op maandag 29 juni en woensdag 1 juli verzorgen onderzoekers Freek de Haan en Vivien Butot (Erasmus Universiteit), aangesloten bij het Centre for BOLD Cities, een digitale cursus over een andere kant van de slimme stad: technologisch ondersteund veiligheidsbeleid. Verschillende dimensies van datagebruik en privacy (bezittelijk, sociaal, tactisch) zullen daarbij centraal staan.
Bekijk hier onze digitale zomercursus 'Hoe manage je privacy in een smart city'