Het verschijnsel tijd ontrafeld

Iedereen weet intuïtief wat tijd is, maar probeer het eens uit te leggen aan iemand die dat begrip niet kent. Dat besefte Augustinus al in het jaar 430. Tijd meten we via verandering, maar de mate van verandering meten we dan weer met de tijd die daarvoor nodig is. Maar de Griekse filosoof Parmenides betoogde in zijn discussies met Heraclitus juist dat die verandering niet mogelijk is. Kortom: tijd is een lastig begrip.

Geen richting

In het Newtoniaanse model van het universum heeft de tijd geen richting. De tijd in bewegingsvergelijkingen kan in dit model zonder probleem omgekeerd worden. Toch kennen wij verleden en toekomst als niet verwisselbaar - ze verschillen van mekaar omdat iets geweest is of nog moet gebeuren. We herkennen onmiddellijk een in de omgekeerde richting afgespeelde film. Blijkbaar kennen wij aan de tijd een richting toe die er in het Newtoniaanse model niet is. 

Entropie

Stefan Boltzmann, de man die het begrip 'entropie' voor het eerst definieerde als de mate van wanorde in een systeem, besefte dat wij de richting van de tijd ervaren als die waarin de entropie toeneemt. Maar in elk Newtoniaans systeem zullen altijd uiterst sporadisch spontaan momenten van afnemende entropie plaatsvinden. Zouden wij dan zeer kort een verwisseling ervaren van toekomst en verleden? 

Omstreden

Het concept 'tijd' is in zowel filosofische als natuurkundige context een zeer omstreden, lastig te vatten begrip. In deze korte cursus legt de docent diverse begrippen van tijd begrijpelijk uit en gaat hij in op nieuwe natuurkundige inzichten. Je zult ontdekken dat 'tijd' niet zo eenvoudig te verklaren valt, vreemde eigenschappen vertoont en geen fundamentele eigenschap van het universum is.