Rommelen met informatie, free riding, lekken, bluffen, ja-zeggen-neen-doen. Allemaal voorbeelden van strategisch gedrag. Dit soort gedrag komt overal voor: in allerlei processen, in allerlei gradaties en op alle niveaus, aldus professor Ernst ten Heuvelhof. Tijdens de Masterclass Strategisch Gedrag, leert Ten Heuvelhoff deelnemers wat strategisch gedrag is en hoe je het zelf kunt toepassen.
Volgens Ten Heuvelhof spreek je van strategisch gedrag als een actor op slimme of sluwe wijze en wel erg eenzijdig zijn eigen belang dient. “De strategische actor opereert op het randje.” Bovendien is de actor er zich bewust van dat hij met zijn gedrag zijn eigen belang dient en mogelijk andere belangen schaadt. En hij camoufleert zijn gedrag, intenties en/of de effecten van zijn gedrag. “Hij doet dat omdat hij zich ervan bewust is dat hij met dit gedrag zijn reputatie kan schaden.”
U spreekt over ‘je gaat het pas zien als je het door hebt ’. Wat bedoelt u daar precies mee?
“Strategisch gedrag is per definitie gedrag waarmee de strategische actor niet te koop loopt. Hij probeert het te verbergen omdat hij ook wel beseft dat dit gedrag zijn reputatie kan schaden. Door beter te weten wat het is, hoe het werkt en hoe iemand het kan ontwikkelen, kun je het eerder zien en ook beter bedenken wat je ermee of ertegen kan doen.”
Hoe kun je leren (nog) meer strategisch te denken en tactisch te handelen? Is een betere waarneming en begrip wat er precies gebeurd hiervoor noodzakelijk?
“Strategisch gedrag kent vaste patronen. Zo wordt er bij strategisch gedrag veelal gespeeld met informatie, tijd en taal. Ook maakt strategisch gedrag veelal gebruik van bepaalde patronen in ons denken. Op deze denkpatronen lift het als het ware mee. Inzicht hierin vergemakkelijkt de ontwikkeling van strategisch gedrag en maakt het gemakkelijker om het bij anderen te herkennen.”
Maar er is meer. “Strategisch gedrag is heel vaak creatief en onverwacht. Verrassend en onverwacht handelen is een van de succesfactoren achter strategisch gedrag. Dat is moeilijker aan te leren en ook moeilijker om te zien. Ik zal dit tijdens de masterclass toelichten met een aantal voorbeelden.”
Op welke wijze kan iemand zijn invloed vergroten? Is (meer) zelfcontrole en zelf-bijsturing hiervoor noodzakelijk?
“Met goed en gedoseerd strategisch gedrag kun je je effectiviteit vergroten, maar daar zijn grenzen aan. Ik geef aan onder welke voorwaarden strategisch gedrag aan effectiviteit wint.”
Strategisch gedrag is al zo oud is als de weg naar Rome, het neemt telkens nieuwe vormen aan. Wat zijn de meest actuele vormen?
“Odysseus was lang niet de eerste met zijn Paard-van-Troje-list. Hedendaagse voorbeelden zijn nudging op basis van big data, deepfake, sjoemelsoftware, etc. Hoe verschillend deze voorbeelden ook zijn, de essentie van strategisch gedrag blijft steeds gelijk. Tijdens deze dag beschrijven we deze essentie!”
Uiteindelijk blijkt strategisch gedrag toch ook een kwestie van creativiteit en intuïtie te zijn. Is het dan wel aan te leren?
“Zelfs nadat het is gedefinieerd en afgebakend, blijft concreet strategisch gedrag iedere keer weer verrassend en moeilijk grijpbaar. Dat verrassende en onverwachte ligt natuurlijk besloten in het concept van strategisch gedrag. Anders werkt het niet. Dit roept inderdaad de vraag op of strategisch gedrag wel aan te leren en te ontwikkelen is. Maar het kennismaken met de vaste patronen helpt zeker.”
Welke handvatten/tools nemen de deelnemers mee naar huis nadat zij de Masterclass Strategisch Gedrag hebben gevolgd?
“Ik geef handvatten om strategisch gedrag bij anderen te ontdekken, hoe je daarmee omgaat en hoe het zelf toe te passen. Tegelijkertijd leer je de kunst van strategisch gedrag te waarderen, maar ook waar de grenzen liggen van strategisch gedrag.”
Is strategisch gedrag altijd een probleem?
“Strategisch gedrag is lang niet altijd problematisch. Strategisch gedrag is in veel gevallen zelfs goed en toe te juichen. Denk aan strategisch gedrag om ‘de goede doelen’ te realiseren, aan leugentjes om bestwil…”
“Maar de positieve waardering gaat nog verder. Een actor die zich strategisch gedraagt is slim, doorgrondt maatschappelijke processen en weet hoe de hazen lopen. Een goede maatschappij kan niet genoeg actoren hebben met intelligentie en doorzettingsvermogen. Waarbij natuurlijk weer wel geldt dat strategisch gedrag ook uit de hand kan lopen…”
De 1-daagse Masterclass Strategisch Gedrag vindt plaats op dinsdag 10 December 2019. Meer informative over het programma en het inschrijfformulier vindt u op onze opleidingspagina