“In de basis gaat het over de definitie. Wat ís digitalisering en waartoe dient het? Het is een breed onderwerp, mensen hebben er allemaal een eigen beeld bij. Dus zowel op bestuurlijk niveau als in het toezicht geldt: ga eerst het gesprek aan over wat je er dan onder verstaat.” Monique Philippens, auteur van het boek Diagnose Transformatie- een toolbox voor grensverleggers in de zorg, weet waar ze het over heeft. Ze is gespecialiseerd in het begeleiden van bedrijfsmatige en digitale transformaties. Daarnaast is ze een ervaren commissaris met een sterke antenne voor digitalisering en innovatie. In die hoedanigheid is ze momenteel actief in de Raden van Commissarissen van 's Heeren Loo, CSU Cleaning Services en VIGO.
Ze licht toe: “De platte definitie van digitalisering is het digitaal beschikbaar maken van gegevens en processen. Als dat je focus is, gaat het gesprek over technologie en procesoptimalisatie. Maar bij een digitale transformatie is de hoofdvraag: hoe kan ik met proces-, sociale én technologische innovatie zorgen voor een continu duurzame verandering? Die vraag raakt echter de fundamenten én grenzen van de eigen organisatie: mensen moeten bereid zijn om de bestaande processystemen en het businessmodel los te laten, om iets nieuws te kunnen ontwikkelen”.
Blauw denken
Monique ziet dat veel organisaties op verschillende niveaus bezig zijn met digitalisering, ook in de zorg. Ze is een enorm voorstander van het slim toepassen van technologie in de zorg, zeker als dat eraan bijdraagt dat mensen zelf aan de slag kunnen met hun gezondheid. "Met beeldbellen bijvoorbeeld zijn heel mooie resultaten bereikt met mensen met een verslaving. Die laten zien hoe je op afstand mensen kunt helpen, zonder dat ze de veiligheid van hun eigen context hoeven te verlaten.” Ook pleit ze voor een verschuiving van focus: “We kijken nog te vaak naar hoe we tijd kunnen besparen. Dat is het blauwe denken. De essentie is juist dat we tijd zo zinvol mogelijk besteden en ons richten op de kwaliteit van leven van de patiënt. Met de focus op kwáliteit in plaats van tijd of kosten trigger je een heel ander gesprek.”
Toezicht op digitalisering
Het onderwerp digitalisering valt ook op de toezichtagenda niet meer weg te denken. “Het is een belangrijke manier om waarde te creëren als organisatie. Als toezichthouder heb je dus wat mij betreft de verantwoordelijkheid om te vragen: doen we de goede dingen, in de goede context? En hoe kan digitale technologie daaraan bijdragen? Neem daarná efficiëntie mee in de slipstream van de goede dingen doen.”
Tegelijkertijd brengt digitalisering naast kansen, in toenemende mate ook strategische risico's met zich mee, waarmee het steeds vaker terug komt bij een audit commissie. Monique volgde in 2023 de masterclass voor audit commissies van het Erasmus Governance Institute, waar dit aspect ook aan bod komt. “Als er steeds meer middelen naar digitalisering gaan, wordt het logisch dat je kijkt naar of die middelen wel goed worden besteed. Net zoals je in kaart wilt hebben welke risico's samenhangen met grootschalige implementatie van technologie, en wat een organisatie doet om die risico's te managen.” Ze benadrukt dat het hierbij niet alleen moet gaan over bedreigingen en gevaren, bijvoorbeeld rondom cybersecurity, of de complexiteit van de privacywetgeving in relatie tot dataopslag en –verkeer. “Het niet pakken van kansen op het gebied van digitalisering vormt in die zin net zo goed een risico.”
In de praktijk heeft digitalisering ook de manier van werken van de audit commissie veranderd. Monique: “Er zat altijd een zeker risico aan het doen van steekproeven om een oordeel te vormen over het geheel. Nu gaat het verzamelen van informatie veelal geautomatiseerd, waardoor je een integraal beeld krijgt, en dus ook beter inzicht hebt in wat er mis kan gaan.”
Kwaliteit van leven
In haar werk als transformatiemanager begeleidt Monique organisaties die worstelen met het herformuleren en succesvol implementeren van een nieuwe koers. Als toezichthouder wil ze met name bijdragen aan de vitaliteit van mensen en organisaties. “Ik vind toezichthouden leuk, en natuurlijk ook soms moeilijk, zeker als je voor lange tijd volledig geabsorbeerd raakt door een crisis.” Want dan moet je er ook echt zijn, vindt ze. Maar de positieve kanten overheersen: “Ik ben al heel lang zzp-er en dat bevalt me goed, maar ik mis die lange termijn betrokkenheid. Met toezichthouden ben ik toch voor langere tijd verbonden aan een organisatie, zonder dat dit fulltime nodig is. En ik houd ook van het strategische denken in die rol: dat ik me kan buigen over de vraag hoe je kunt bijdragen aan een duurzame organisatie en kwaliteit van leven. Dat sluit weer aan waar ik op andere vlakken professioneel mee bezig ben.”
Die zoektocht naar de kwaliteit van leven, en simpel gezegd ‘werkplezier’ vormt de rode draad in haar werk. Met een stralende lach vat ze dat samen: “We hebben tenslotte maar beperkt tijd op aarde, laten we die zo zinvol én leuk mogelijk maken.”