“Er is een tijd van voor, en een tijd van ná de komst van ChatGPT”
Willem Peter de Ridder, directeur van Futures Studies, vertelt over AI.
Willem Peter de Ridder is directeur van Futures Studies, strategic foresight consultant, lid van verschillende raden van toezicht, docent aan de TIAS School for Business and Society én dagvoorzitter van de masterclass Kunstmatige Intelligentie voor commissarissen en toezichthouders van het Erasmus Governance Institute. De rode draad in zijn loopbaan wordt gevormd door een grote interesse en passie voor strategie en innovatie, en daar is kunstmatige intelligentie (AI) inmiddels onlosmakelijk mee verbonden. Hij schreef er in 2020 al een boek over, 'Winnen met kunstmatige intelligentie’.
ChatGPT
Willem Peter vertelt over het animo voor de masterclass: “In het begin lukte het nauwelijks om mensen hiervoor te enthousiasmeren, op een kleine groep na. Voor velen was AI toch echt een ‘ver van mijn bed-show'. De afgelopen anderhalf jaar is dat enorm veranderd, constateert hij. "Dat komt door de komst van ChatGPT. Wat dat betreft is er echt een tijd van vóór, en een tijd van ná de introductie van ChatGPT. Iedereen heeft er een mening over, en wil er alles over weten.”
Verschuiving van betekenis
Wat veel mensen zich niet realiseren is dat de term ‘kunstmatige intelligentie’ al stamt uit de jaren vijftig. Wetenschapper John McCarthy bedacht het om te verwijzen naar het vermogen van machines om menselijke intelligentie te simuleren. Zo was een rekenmachine destijds een vorm van kunstmatige intelligentie. Willem Peter legt het uit: “Door de constante evolutie in technologie verandert de betekenis die we aan het begrip kunstmatige intelligentie geven: als het eenmaal werkt en ‘normaal’ gevonden wordt, noemen we het geen AI meer. Een paar jaar geleden betekende AI meestal machine learning, maar als mensen het nu over kunstmatige intelligentie hebben, bedoelen ze doorgaans generative AI, zoals Chat GPT.”
We praten over wat van belang is voor commissarissen en toezichthouders rondom het onderwerp AI. Dat begint met je te realiseren dat de toepassing ervan al in de haarvaten van de economie en de maatschappij zit. Niet iedereen is zich daarvan bewust. Willem Peter stelt in zijn colleges en de masterclass vaak de volgende vraag: ‘hoeveel algoritmes gebruik je op een dag?' Hij vertelt over de reacties: “Mensen denken vaak een handvol ofzo. Maar het daadwerkelijke antwoord is eerder een paar honderd! Van het algoritme achter de bonuskaart van Albert Heijn tot aan de zoekresultaten van Booking.com en de flexibele prijzen in de luchtvaart, Willem Peter somt in rap tempo een enorme lijst herkenbare voorbeelden uit het dagelijks leven op. “De digitale transformatie en het gebruik van AI zijn echt al heel ver gevorderd.”
Voorstellingsvermogen
“Tot een paar jaar geleden ging het gesprek over AI vooral over machine learning, waar je voor moest kunnen programmeren,” reflecteert Willem Peter op die tijd. “Met de introductie van generative AI gaat het steeds minder om techniek. Iedereen kan er immers mee omgaan, en met gewone taal een antwoord genereren. De echte uitdaging is nu: Heb ik het voorstellingsvermogen om de mogelijkheden van technologie te vertalen naar mijn businessmodel?” Toch nemen veel bestuurders hun commissaris op dit onderwerp niet serieus door een gebrek aan kennis. “Maar,” benadrukt Willem Peter, “het is een hardnekkig misverstand dat je zelf moet kunnen programmeren of data scientist moet zijn, om een goede gesprekspartner te zijn op dit onderwerp. Je moet vooral begrijpen wat er aan toepassingen allemaal mogelijk is.” Dat is dan ook wat er in de masterclass Kunstmatige Intelligentie centraal staat: kennis en inzicht rondom de kansen en risico's van AI, en welke strategische opties daaruit voortvloeien.
Menselijke maat
Die strategische keuzes kennen niet alleen financiële kansen en risico's, maar raken ook ethische of juridische aspecten. Willem Peter licht toe: “Het ontwerpen en implementeren van kunstmatige intelligentie toepassingen brengt allerhande vraagstukken met zich mee: waar gaan mijn data heen? Hoe veilig is het om de ontwikkeling van AI uit te besteden? Welke toepassingen gaan we gebruiken? En in hoeverre houden we daarbij de menselijke maat in het oog?” Daar hoef je als commissaris niet een hapklaar antwoord op te hebben, vindt hij: “Het helpt als je weet wat je niet weet, zodat je daar vragen over kunt stellen. Als Raad van Commissarissen kun je ook extern advies of hulp inhuren. En bepaal wat je als raad vindt van het tempo waarop de bestuurder zich op dit vlak beweegt.”
Willem Peter hamert daarnaast op het deel van de digitale of AI-transformatie dat niets met techniek te maken heeft: “uiteindelijk is de transformatiekant veel ingewikkelder dan de technische kant en daar moet juist iederéén over meepraten. Dat gaat over de vraag hoe je de organisatie gaat aanpassen, en hoe je je mensen daarin meeneemt.” Zoals de website van het Erasmus Governance Institute het stellig formuleert: ‘Bedrijven die dit succesvol doen, herdefiniëren de markt en zijn de nieuwe marktleiders.’