Liesbeth Marchesini-Franso is bestuurder, toezichthouder en adviseur met decennia ervaring in de woningcorporatie branche. Met ingang van 1 januari 2024 wisselde ze haar positie als directeur-bestuurder van Tablis Wonen in voor een toezichtsfunctie in de Raad van Commissarissen van Bazalt Wonen. Ze is bovendien alumna van de leergang voor commissarissen bij het Erasmus Governance Institute (EGI) en treedt later dit jaar op als dagvoorzitter van het nieuwe Skills Lab voor commissarissen van EGI.
Terwijl we spreken over scholing voor professionals en Liesbeth terugblikt op de leergang, voegt ze nuchter toe: “Vergeet niet dat je als bestuurder van een corporatie verplicht aan bijscholing moet doen, dat is behoorlijk strak gereguleerd. Je moét elk jaar een bepaald aantal PE-punten verdienen en als je dat niet haalt kom je op een schand-lijstje. Je moét dus elk jaar aan de bak.” Ze ziet het als voorbeeld van hoe de sector en het toezicht daarop in de afgelopen decennia is geprofessionaliseerd. “De corporatie sector had al vrij vroeg strikt ontwikkelde vereisten en kaders, die erop moeten toezien dat bestuurlijke ‘ongelukken’ zoals bij Vestia en de SS Rotterdam niet meer kunnen voorkomen. Dat leidde onder meer tot het instellen van de governancecode en het oprichten van de Autoriteit Woningcorporaties.”
Slingerbeweging
Naast de Autoriteit Woningcorporaties heb je als commissaris in de woningcorporatiebranche te maken met het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Beide partijen zien erop toe dat corporaties zich aan de financiële, bestuurlijke en governance-kaders houden. Hoe strak de regulering is, en dus de bewegingsvrijheid van de corporatie, hangt nauw samen met de sociaal-economische ontwikkelingen in de maatschappij. Liesbeth noemt dat een slingerbeweging: “Na alle schandalen van mismanagement, mochten de corporaties alleen nog maar het hoog noodzakelijke doen en werd alles enorm aan banden gelegd. We zien alleen nu dat de slinger weer de andere kant op gaat, door de enorme opgaven die er liggen.”
In rap tempo somt ze de uitdagingen op: “Alles moet van het gas af, terwijl er niet altijd ruimte op het net is. Er moeten veel meer woningen komen, terwijl het heel moeilijk is om geschikte locaties te vinden. Ondertussen is de populatie in sociale huurwoningen veel kwetsbaarder geworden en gaat de kwaliteit van de wijken achteruit. En dus groeit de druk op woningcorporaties om hun taakopvatting te verbreden en ook ‘achter de voordeur’ zorg en aandacht te geven.” Al deze ontwikkelingen spelen een grote rol in het werk van een commissaris in deze branche. “Je moet dus heel goed snappen wat de ontwikkelingen zijn, wat er in Den Haag gebeurt, je verdiepen in de krachten die spelen en weten wat de historische achtergrond daarvan is,” aldus Liesbeth.
Grondhouding
Liesbeth volgde in 2023 ook een opleiding tot transformationeel trainer. Als sluitstuk van die opleiding ontwikkelde ze een tweedaagse training voor commissarissen, onder meer gebaseerd op haar eigen ervaringen in toezichthoudende functies. “In mijn ervaring is zo'n raad van commissarissen toch vaak een toevallig samengesteld gezelschap, waarin iedereen vrij solitair zijn eigen ding doet. Je komt daar als nieuweling bij, en dan is er nauwelijks een onboarding. Je duikt er dus maar in, en kijkt naar hoe de anderen het doen. Als er dan bijvoorbeeld nooit gesproken wordt over de grondhouding, visie op toezicht of de tone of voice, kan het zomaar zijn dat iemand enorm uit de bocht vliegt.” Ze vindt het daarom erg belangrijk dat commissarissen zich niet alleen scholen op kennis, maar juist ook bekwamen in communicatieve vaardigheden en zich bewust zijn van de effecten van hun gedrag.
Masterclass Skills Lab
Vanaf december 2024 kunnen commissarissen en toezichthouders deelnemen aan de nieuwe Skills Lab masterclass van het EGI. Hierin staan reflectie op het eigen functioneren centraal en kunnen deelnemers de kunst van het goede vragen stellen verfijnen. Liesbeth leidt de masterclass, in nauwe samenwerking met een professionele trainer en een trainingsacteur. “Als puntje bij paaltje komt, is de vraag: Hoe doe ik dat dan, een goede commissaris zijn? En weet je wat je valkuilen zijn? In de masterclass trainen we dat, in een veilige setting.”
Vliegwiel
Met meer dan 20 jaar ervaring als bestuurder en toezichthouder, kent ze ook haar eigen kracht en valkuilen. “Ik weet bijvoorbeeld vrij snel wat er moet gebeuren, en welke stappen nodig zijn. Dat is heel goed als je bestuurder bent, maar past niet bij je rol als toezichthouder.” Lachend voegt ze daaraan toe: “Ik ben me daarvan bewust, en ik weet uit eigen ervaring hoe irritant het is als je zo iemand in de raad hebt zitten.” Ze heeft dit daarom ook met haar nieuwe bestuurder besproken en hem uitgenodigd om haar hierop aan te spreken. Een goede, open verstandhouding tussen bestuurder en de raad van commissarissen is immers van wezenlijk belang, en wordt nog wel eens onderschat, vindt ze: “Als er wrijving is tussen de bestuurder en de raad, dan blijft dat echt niet binnenskamers. Uiteindelijk heeft zoiets repercussies voor de hele organisatie. Andersom geldt het gelukkig ook: als alles goed loopt, dan werkt dat als een soort vliegwiel.”