Bevredigende Winst: Deel V

Bevredigende winst en het simultaan behartigen van belangen 

Samenwerken en taakverdeling zijn essentieel voor onze economie. De boer zorgt voor ons eten, de bank beheert ons vermogen, de recyclingbedrijven ruimen ons afval op en de overheid zorgt voor veiligheid. Dat levert ons allemaal grote welvaart op. We hadden deze taken ook allemaal persoonlijk op ons kunnen nemen, net zoals dat in de Middeleeuwen het geval was. Onze welvaart zou dan echter veel kleiner zijn geweest. Of we hadden een samenleving kunnen opzetten zoals India, waar de taken wel verdeeld zijn, maar de rijken alle winst voor zichzelf houden. Daar zouden de meeste mensen ook niet gelukkiger van worden. Daarom zijn samen-werken en samen de winst delen belangrijke voorwaarden voor onze welvaart.

Economie = relaties

Economie is in haar kern relationeel. Door samen te werken, creëren we welvaart en komt de economie tot stand. Samenwerking biedt namelijk de mogelijkheid tot specialisatie en diversificatie, zodat iedereen kan doen waar hij goed in is. De opbrengsten van ons werk zouden een stuk kleiner zijn als iedereen als een manusje-van-alles aan de slag zou gaan, in plaats van zich ergens in te specialiseren en bekwamen. En als iedereen zich in zijn specialisme bekwaamd heeft, zijn de gezamenlijke opbrengsten een stuk groter. Voor de economie is het wel essentieel dat de voortbrengselen van de specialisatie geruild en gedeeld worden, zodat iedereen ook krijgt wat hij wil. Dan is iedereen beter uit, en geldt het mantra van de opsomming: 1 + 1 = 3.

Win-win-win

De wezenlijke voorwaarde voor een positieve uitkomst van samenwerking en specialisatie is het simultaan behartigen van belangen (SBB). Dit wil zeggen dat iedereen die belang heeft bij een bepaalde economische activiteit, daarin betrokken wordt en dat zijn belang tegen dat van de anderen wordt afgewogen. Iedereen doet ertoe, wordt als waardige mens erkend en meegenomen in de belangenafweging. Het gevolg daarvan is dat geen enkel belang de boventoon mag voeren, en dat evenzeer geen enkel belang wordt overgeslagen. 

"Vaak komt de rekening van een win-winovereenkomst terecht bij een derde partij die niet mee heeft onderhandeld."

Wederzijds voordeel gaat niet altijd samen met SBB. Als twee partijen gezamenlijk een voordeel weten te behalen, wordt dat als een winwinsituatie gekenschetst. Vanzelfsprekend is dat een betere uitkomst dan de win-losedeal, waarvan president Trump de bewonderaar is. Maar niet zelden komt de rekening van een win-winovereenkomst terecht bij een derde partij die niet heeft meeonderhandeld, zoals het milieu, en is er feitelijk sprake van een win-win-losetoestand. Vanuit het perspectief van SBB is het essentieel dat alle belangen worden behartigd, en zijn alleen win-winwinuitkomsten wenselijk. Dit wordt gerealiseerd wanneer alle partijen, ook onafhankelijke derden die niet meebeslissen, profiteren.

Winststreven

Het streven naar bevredigende winst ontstaat wanneer een onderneming beseft dat er andere, zwakkere belangen, die niet in de winst te vatten zijn, voor een bedrijf ook van belang zijn. Omdat niet al deze belangen te rijmen zijn met het maximaal vermeerderen van de winst, zal het simultaan behartigen van sommige van die belangen de winst beperken, zeker op de kortere termijn. Maximale winst op korte termijn is vaak niet verenigbaar met SBB, omdat dat impliceert dat de belangen van anderen ondergeschikt gemaakt worden aan de winst van de eigen onderneming. Een verlies nemen is echter ook geen optie, omdat je dan zelf geen voordeel hebt van de activiteit. Als dit te vaak voorkomt, kan de onderneming niet voort blijven bestaan. Een bevredigende winst is dus de uitkomst van SBB, en wel in de vorm van een bevredigende uitkomst voor alle partijen. Dat is de enige, smalle weg naar algemene tevredenheid en welzijn.