Aurélien Baillon kan je gedachten lezen. Nou, dat is niet helemaal waar – maar hij komt aardig in de buurt. Baillon combineert economie met psychologie en hanteert daarbij een methode die hij ‘economisch waarheidsserum’ noemt.
TEKST: Loes Singeling-van der Voort
FOTO: Mark Uyl
Waarom hebben we zo’n waarheidsserum nodig?
"Meestal beoordelen we de antwoorden die mensen geven met behulp van scores of cijfers en geven we feedback. En we belonen ze wanneer ze het juiste antwoord geven. Maar als we vragen stellen over situaties waarbij het juiste antwoord niet bekend is, kunnen we dat niet controleren. Hoe kennen we dan een score toe? We hebben het hier over subjectieve vragen waar alleen jij het juiste antwoord op weet, bijvoorbeeld of je ooit weleens hebt gespiekt tijdens een examen."
Een waarheidsserum – dat klinkt nogal magisch. Wat zijn de bestanddelen?
"Ons waarheidsserum bestaat uit twee hoofdbestanddelen: psychologie en economie. Van de psychologie weten we dat wat je denkt, vindt of gedaan hebt, van invloed is op wat je denkt dat anderen denken, vinden of hebben gedaan. Studenten die zelf spieken tijdens examens gaan er vaker van uit dat anderen ook spieken dan studenten die niet spieken. Het tweede bestanddeel is economie. Om tot een score te komen, ga ik weddenschappen aan. Als jij zegt dat je zeker weet dat een bepaalde bewering juist is, zeg ik: daar wil ik om wedden. Als jij wint, krijg je een beloning. Op die manier verzeker ik mezelf ervan dat je overtuigd bent van je antwoord en dus de waarheid spreekt. Als je een weddenschap aangaat, onthul je wat je vindt en met je mening over anderen geef je jezelf bloot. Tel dit bij elkaar op en je heb het serum. We kunnen mensen de waarheid laten spreken door ze vragen te stellen en ze te laten wedden wat andere mensen zullen zeggen."
"We kunnen mensen de waarheid laten spreken door ze vragen te stellen en ze te laten wedden wat andere mensen zullen zeggen."
Wie kunnen er iets aan dit waarheidsserum hebben?
"Een website zoals TripAdvisor, bijvoorbeeld. In plaats van alle beoordelingen op een hoop te gooien en op basis van het gemiddelde hiervan een score toe te kennen aan een hotel, zouden ze de betrouwbare beoordelingen zwaarder kunnen laten meewegen. Maar ze weten niet of jouw beoordeling betrouwbaar is. Wat ze kunnen doen is jouw beoordeling omzetten in een weddenschap. Dan vragen ze je ook om te wedden of anderen een vergelijkbare beoordeling zullen geven. Als je de weddenschap wint, krijg je een beloning – een bepaalde status op de website of een tegoedbon. Op deze manier kunnen ze beoordelen of je evaluaties betrouwbaar zijn. Het waarheidsserum kan ook worden gebruikt bij enquêtes over gevoelige onderwerpen, zoals politieke voorkeuren. Mensen die stemmen op extreme partijen geven dat meestal niet toe. Met deze methode kunnen we mensen belonen als ze hun antwoord zorgvuldig wegen en kunnen we controleren wat ze echt vinden. Momenteel zijn we vooral bezig de methode te valideren en aan te tonen dat die werkt in situaties waarbij we alles kunnen sturen en controleren. Maar de methode kan ook worden toegepast bij vraagstukken waarbij we nog geen definitief antwoord hebben. Denk aan een nieuwe crisis, waarbij we nog geen idee hebben wie de deskundigen zijn. We zijn bezig met modellen ontwikkelen die we kunnen gebruiken om een score toe te kennen aan potentiële deskundigen voordat we weten of ze op dit terrein betrouwbaar zijn en voordat we het definitieve antwoord hebben. Dat is spannend."
