Met name geneeskundestudenten, en met name zij die studeren aan het Erasmus MC hebben last van burn-outs. Hoogleraar Myriam Hunink startte een stressonderzoek. “Als zij later goede zorg moeten leveren, is het van belang dat ze veerkrachtig zijn.”
TEKST: Sjoerd Wielenga
FOTO: Erik Smits
Verlies van energie, een cynische werkhouding, een opgejaagd gevoel, niet kunnen slapen en je opgebrand voelen. Het zijn de kenmerken van stress en een burn-out. Geneeskundestudenten van de EUR hebben, in vergelijking met andere universiteiten in Nederland, het meeste last van burn-outs of bijbehorende verschijnselen. Dat bleek in 2017 uit onderzoek van De Geneeskundestudent, de landelijke belangenbehartiger van geneeskundestudenten. Het Erasmus MC is begin 2019 onder leiding van prof. dr. Myriam Hunink het DESTRESS Project gestart. De onderzoekers bestuderen de ernst, risicofactoren en het verloop van stress onder studenten. Daarnaast wordt er gekeken wat studenten zelf tegen stress doen. Bovendien krijgt een deel van de studenten de mogelijkheid om deel te nemen aan interventies die stress kunnen verminderen, zoals mindfulness, yoga, hardlopen, aikido (een Japanse contactsport gericht op zelfverdediging) en muziek maken of luisteren. Hunink geeft zelf een deel van de aikido-lessen. “Het gaat om bewustwording: waarom reageer ik zoals ik reageer? Een fysieke reactie is een weerspiegeling van wat zich in de gedachte afspeelt. Als je vlucht of juist terugslaat bij een reactie, zie je dat terug op de mat. Ik leer de studenten om vooral te harmoniseren en als het waren te dansen met de aanvaller.”
Wat wilt u met dit onderzoek bereiken?
“Aan het Erasmus MC leiden we toekomstige zorgprofessionals op. Als zij later goede zorg moeten leveren, is het van belang dat ze veerkrachtig zijn. We doen dit onderzoek dus niet alleen voor het welzijn van de huidige studenten, maar ook voor de zorgsector. Als blijkt dat de interventies tot stressvermindering lijden, willen we onderzoeken of we ze kunnen implementeren in het onderwijscurriculum.”
Waarover zijn de studenten gestrest?
“Studenten hebben hoge verwachtingen van zichzelf en ervaren die vanuit de opleiding. Ze hebben, net als andere studenten, tentamenstress en stress voor deadlines. En ze doen veel naast hun studie. Vooral geneeskundestudenten hebben bijbaantjes en voeren onderzoeken uit; zo hopen ze de kans op een opleidingsplek bij de specialisatie van hun keuze te vergroten. Los daarvan is deze generatie veel bezig met social media. Steeds op je smartphone kijken is vermoeiend voor het brein en dat veroorzaakt weer stress.”
“Aan yoga of mindfulness doen, is wetenschappelijk aantoonbaar effectief tegen stress”
Geeft het vak zelf ook spanning?
“Ja, geneeskundestudenten worden op jonge leeftijd geconfronteerd met ziekte en overlijden. Dat is confronterend. Werken in een ziekenhuis kan heel stressvol zijn, vanwege de hoge eisen. Bovendien kunnen nacht- en weekenddiensten slopend zijn. Daar komt nog bij dat ze onzeker zijn: heb ik het wel goed gedaan? Heb ik iets fout gedaan? Want vergeet niet, het werk gaat over het welzijn van medemensen en over leven en dood. Bovendien weet ik uit de praktijk – ik werkte ook als radioloog – hoe makkelijk artsen in een burn-out kunnen raken. Het elektronisch patiëntensysteem en de administratiedruk zijn absoluut stresserend. ‘Too many clicks’, noemen ze dat in Amerika.”
Mindfulness, yoga, ontspannen muziek en een Japanse vechtsport. Je leest het allemaal ook in het tijdschrift Happinez. Wat is de academische waarde van dit onderzoek?
“We maken gebruik van leefstijlinterventies die wetenschappelijk aantoonbaar effectief zijn gebleken tegen stress: yoga, mindfulness, hardlopen en muziek zijn goed om te ontspannen. Dat bewijs is er nog niet voor aikido, maar die sport heeft elementen van yoga en mindfulness in zich en het is intensief bewegen." De onderzoekers merken dat het lastig is om studenten betrokken te houden; veel deelnemers haken af. Is de reden hiervoor onderdeel van het probleem? Dat deelname aan een onderzoek stress oplevert in het toch al zo drukke studentenbestaan? Hunink: “We horen inderdaad dat mensen geen tijd hebben om bijvoorbeeld naar de aikidotraining te komen vanwege bijbaantjes of tentamens.” Niettemin heeft zij de hoop het onderzoek succesvol af te ronden. Inmiddels is ze ook bezig om het onderzoek uit te bouwen naar ‘jonge klaren’: net beginnende artsen. “We moeten zorgen dat er een veerkrachtige beroepsgroep komt die gezond en gelukkig hun baan kan uitvoeren.”
