Zo laat je iemand verliefd op je worden

Tevergeefs probeer ik alle mensen die zich niet hebben ingeschreven weer naar buiten te werken. Verbazing, onbegrip en verontwaardiging stapelen zich op. ‘Ik ben speciaal van Amsterdam hierheen gekomen voor deze sessie’, jammert een vrouw. ‘Je kan mevrouw toch niet zomaar wegsturen als ze van zo ver moet komen?’ staat een groepje misnoegde vrouwen haar bij. Ik leg geduldig uit dat deelnemers zich op voorhand moesten inschrijven en dat het niet mogelijk is om last-minute nog deel te nemen. ‘Maar dat staat helemaal niet aangegeven’, klinkt het in koor. Sommigen beweren dat ze zich wel degelijk hebben ingeschreven, maar ik ken alle inschrijvingen uit mijn hoofd, dus hun sluwe trucje werkt niet. ‘Mogen we ook niet toekijken?’ vraagt iemand poeslief. ‘Ik zal heel stil zijn’, verzekert een ander. Ik schud mijn hoofd en leg uit dat dat het experiment te veel zou beïnvloeden. Teleurgesteld druipt iedereen die zich niet ingeschreven heeft af. De deuren gaan dicht en ik geef mijn assistente duidelijke instructies: niemand mag nog binnenkomen, zelfs de media moeten tot het einde wachten. Ze knikt alsof we een groot geheim delen en houdt zich plichtsbewust aan haar taak.

Wandelende online dating encyclopedie

De deelnemers schuifelen opgewonden op hun stoel terwijl ze elkaar nieuwsgierig observeren. Ze weten dat er hier iemand of misschien wel meer mensen zitten waar ze vanavond aan gekoppeld worden. ‘Kom lekker gezellig even allemaal op de voorste stoelen zitten’, roep ik. De groep van zesentwintig personen komt in beweging en neemt de eerst vijf rijen van de zaal in beslag. ‘Wie heeft er ervaring met online daten?’ vraag ik. De meeste handen vliegen in de lucht. ‘Vanavond ben ik jullie wandelende online dating encyclopedie’ – er klinkt gegrinnik door de zaal – ‘als je een vraag hebt over online dating of graag een eigen ervaring wil delen, nu is je kans.’ We hebben het ongeveer tien minuten over online dating en een paar mannen durven zelfs een eigen ervaring te delen. De sfeer wordt losser en ik zie dat de deelnemers zich wat meer kunnen ontspannen.

13 Enveloppen

‘Laten we eraan beginnen dan’, roep ik enthousiast. ‘Ik heb 13 enveloppen bij’ – ik steek er een paar in de lucht – ‘hierop staan de namen van de koppels die ik op voorhand heb samengesteld. Loop naar het tafeltje met de enveloppe waar jouw naam op staat.’ Ik roep twee namen af en leg de enveloppe op tafel. Een jongedame staat blozend recht en de jongeman grijnst, het lijkt alsof hij blij is met de date die aan hem toegewezen werd. De tafeltjes staan tegen de muur, zijn romantisch ingericht, en vormen samen een grote cirkel. Als ik de cirkel rond ben ga ik verder met mijn instructies. Aan sommige tafeltjes wordt er al gelachen, aan andere tafeltjes is het muisstil. Zenuwachtig of stiekem wat ontevreden over de persoon die tegenover hen zit?

Meest gênante levenservaring?

‘In jullie enveloppe steekt een aantal papieren. Op elk papier staan een paar vragen. Kies er een vraag uit en stel die aan je partner. Je luistert naar het antwoord en dan mag jouw partner dezelfde vraag terugstellen. Vervolgens kiest jouw partner een vraag voor jou. Als je de vraag beantwoord hebt, mag je dezelfde vraag stellen aan je partner. Wanneer het alarm gaat, krijgen jullie nieuwe instructies.’ Het geluid van gekreukt papier weerklinkt door de zaal, gevolgd door geroezemoes. Ik wandel in de binnenkant van de cirkel, zodat ik de koppels kan observeren. Ze lijken me niet echt op te merken, de meesten gaan helemaal op in het gesprek. Ik heb de vragen gekopieerd van een onderzoek uit 1997*. In dit onderzoek probeerden Amerikaanse psychologen closeness te creëren aan de hand van een aantal persoonlijke vragen, over je zotste dromen, je dierbaarste herinneringen en je meest gênante levenservaring. Vragen die je niet zo snel aan een vreemde zou stellen, maar wat gebeurt er als je dat wel doet?

Niet meer praten!

Na tien minuten gaat het alarm af en deel ik mee dat ze niet meer mogen praten met elkaar. ‘Nu wil ik graag dat jullie elkaar in de ogen kijken. Zonder iets te zeggen. Start!’ Ze kijken mij eerst wat ongemakkelijk aan, maar focussen zich dan weer op hun partner. Sommigen doen het met opperste concentratie, anderen doen hun uiterste best om het niet uit te proesten. Er is een koppel dat gewoon blijft verder fluisteren. ‘Niet praten’, knipoog ik streng. Ze kijken me betrapt aan en houden zich dan weer braaf aan de instructies. Na een minuut haal ik hun uit hun lijden en wordt er opgelucht gelachen. ‘Neem nu het volgende blad met vragen’, instrueer ik. Een tweede vragenronde met persoonlijke vragen, deze keer net dat tikkeltje intiemer dan de vragen op het vorige blad. De pas gevormde koppels ervaren een soort van wij-gevoel door de vragen op dit formulier. Ze noemen bijvoorbeeld om de beurt een positieve eigenschap van de ander. Ik zie hoe sommige koppels steeds dichter naar elkaar toe leunen, terwijl er ook een koppel is waarbij de vrouw ostentatief haar armen over elkaar gekruist houdt en naar achter leunt. Ik houd hen iets langer in ’t oog en merk dan dat vooral de man constant aan het woord is. Een no-go.

Hand vasthouden

Na 10 minuten mogen ze weer in elkaars ogen kijken, maar dit keer voeg ik er nog iets extra aan toe. ‘Als je wil mag je voorzichtig de hand van je partner vastnemen terwijl je in elkaars ogen verdrinkt. Maar alleen als jullie daar allebei zin in hebben.’ Ik leg de nadruk op die allebei. Ik wandel de cirkel rond en spot vier koppels die elkaars hand vastnemen. Wauw. Deze koppels ‘kennen’ elkaar nog maar 22 minuten en toch voelen ze zich al vertrouwd genoeg om elkaars hand vast te houden.

Voor een paar andere koppels lijkt deze minuut eindeloos te duren. ‘Oke’, roep ik, ‘jullie doen dit fantastisch. Neem nu het laatste blad met vragen uit jullie enveloppe.’ Ze gaan van start met de laatste vragenronde en ondertussen krijgen ze ook een drankje voorgeschoteld. Op elke tafel ligt een schaaltje dat rijkelijk gevuld is met hartjessnoepjes. Voor een laatste keer vraag ik hen om elkaar in de ogen te kijken en dat wie wil ook handen mag vasthouden. Weer tel ik vier koppels, drie koppels uit de tweede ronde, maar ook een nieuw koppel. Dat wil zeggen dat er een koppel is dat tijdens de tweede ronde handen vasthield maar dat niet meer herhaalde na de derde ronde. Interessant. Na deze minuut deel ik mee dat het experimentele deel van de sessie afgelopen is en nodig ik hen uit om weer vooraan te komen zitten. Ondertussen worden de deuren van de zaal weer opengezet en glippen een paar geïnteresseerde mensen binnen.

Diepgaande gesprekken

‘En, hoe vonden jullie dit experiment?’ Dit is de eerste keer dat ik een dating experiment organiseer en ik ben benieuwd hoe de deelnemers het hebben ervaren. ‘Leuk!’ zegt iemand luid en er wordt hevig geknikt. Een twintigjarige jongeman is gefascineerd door de gesprekken die hij zonet had: ‘Echt diepgaand. Zo van die gesprekken die je normaal alleen hebt wanneer je dronken bent.’ We lachen met z’n allen. ‘Maar dan dat staren’, vult iemand anders aan, ‘dat was eigenlijk nog krachtiger dan wat er gezegd werd.’ Weer wordt er instemmend geknikt. ‘Een veelgehoorde kritiek op online dating ervaringen is dat de dates of gesprekken die mensen hebben vaak oppervlakkig aanvoelen. Een beetje zoals een job-interview, met van die standaardvragen en vaak ook standaardantwoorden. Maar zo leer je elkaar niet echt kennen en keur je soms veel te snel iemand af. Met dit experiment wilde ik jullie graag laten ervaren dat je wel degelijk fijne, diepgaande gesprekken kan hebben met iemand die je nauwelijks kent. Bovendien heb ik voor vragen gekozen die ervoor zorgen dat je je sowieso verbonden voelt met de andere persoon door de manier waarop de vragen opgesteld zijn. Ze integreren op een bepaald moment een wij-gevoel, het gaat niet meer over jou als persoon maar over jullie als koppel.’ Aan verschillende monden ontsnapt er een ‘aaaah’. ‘Hoe heb je de koppels samengesteld?’ wil iemand graag weten. ‘Mensen die graag wilden deelnemen aan dit experiment stuurden me op voorhand hun naam, geslacht, leeftijd, beroep, seksuele oriëntatie en motivatie. In de bijlage ook een foto van hoe ze eruit zien. Ik baseerde me vooral op leeftijd en seksuele oriëntatie om de koppels samen te stellen. Het lijkt me toch belangrijk dat ze iets of wat in dezelfde leeftijdscategorie zitten, al is dat natuurlijk niet iedereens voorkeur. Maar dat is net het doel van dit experiment, ik vroeg hen opzettelijk niet waar ze naar op zoek zijn. Dat is iets voor de typische online dating websites en juist daar draait het nu helemaal niet om. Ik wil dat de deelnemers ervaren dat ze met iedereen een zekere verbintenis kunnen aangaan, ook al is het niet de man of vrouw van hun dromen of ook al zijn er bepaalde zaken waar ze het totaal niet over eens zijn. Ook wel een interessant weetje’, voeg ik er nog aan toe, ‘veel meer vrouwen dan mannen schreven zich in voor dit experiment. Ook op Facebook tagden vrouwen massaal hun vriendinnen om mee te komen, terwijl dat voor mannen zo goed als niet gebeurde. Precies alsof daar voor mannen nog een soort taboe op rust. Maar moest ik een man zijn, ik zou me meteen inschrijven voor een (speed)dating event, keuze zat en meestal nog heel aantrekkelijke vrouwen ook.’ De mannen in het publiek grijnzen.

Een nacht in een suite...

De meeste deelnemers blijken een positief gevoel over te houden aan het dating experiment en hun interactie met de onbekende persoon. Het lijkt dus een geslaagd experiment te zijn, maar om te testen hoe geslaagd, heb ik nog een verrassing. ‘We hebben ook een prijs die je met je dating partner kan winnen. Een overnachting in een luxesuite van dit hotel.’ Er wordt verwonderd gereageerd en iemand grapt dat hij zich afvraagt welke boodschap de universiteit hiermee wil verkondigen. ‘Maar die prijs moet je wel verdienen’, vervolg ik, de grapjes negerend, ‘schrijf samen met je partner een gedicht over jullie ervaring. In de enveloppe vinden jullie nog een leeg blad papier en een stiftje.’ Enthousiast trekken een paar koppels terug naar hun tafeltje en laten zich inspireren door elkaar. Ik kan niet echt in ’t oog houden hoeveel het er zijn, want er vormt zich ondertussen een lange rij van mensen die nog met heel wat vragen zitten en me graag persoonlijk even willen spreken. ‘Heb je zelf een goede relatie dankzij al die wetenschappelijke kennis die je hebt?’ vraagt een groepje me nieuwsgierig. Ik moet er van lachen en denk even na. ‘Eigenlijk wel’, concludeer ik, ‘maar dan vooral omdat ik me er bewuster van ben, van mijn eigen patronen bijvoorbeeld, en van hoe ik bepaalde dingen die me storen met mijn partner kan bespreken. In plaats van te zeggen jij bent zus of zo probeer ik de boodschap anders te formuleren, naar zoiets als door x te doen geef je me het gevoel dat ik y ben.’ Ze lijken te begrijpen wat ik probeer te zeggen. ‘Maar weet je’, voeg ik daar nog aan toe, ‘soms ben ik ook gewoon moe, of lastig, en dan vergeet ik even al mijn kennis en ben ik ook maar gewoon een mens dat stom doet.’ We lachen en ze lijken hoopvol wanneer ze de zaal verlaten.

Gedichten schrijven over de avond

Uiteindelijk werden er negen gedichten ingediend. Een deelnemer vertelt me dat hij het gedichtje alleen heeft geschreven, omdat zijn date ineens verdwenen was. Helaas moet ik hem meedelen dat dat niet telt en ik verzeker hem dat hij het nu niet op moet geven. Zo gaat het nu eenmaal met daten, sometimes you win, sometimes you lose. Maar dat wil dus zeggen dat er acht koppels van de dertien waren die elkaar leuk genoeg vonden om nog samen een gedichtje te verzinnen en eventueel samen een nacht in een luxe suite door te brengen. Klinkt alsof het experiment dik geslaagd is, toch? Met een jury van drie beoordelen we de gedichtjes en het winnende gedicht kreeg van elk jurylid een maximum score.

Innig napraten

Na het experiment spot ik nog een aantal koppels die innig aan het napraten zijn op de dansvloer van het Science Hotel. Wat een prachtige avond was het…

Inmiddels zijn we twee maanden verder. Ik heb contact opgenomen met de dertien koppels en zes daarvan lieten me inmiddels al weten dat er geen relatie uit voortkwam. Eentje van hen had nog een vervolgdate, maar die deed hen beseffen dat ze toch niet echt samen pasten. Toch zijn de meesten nog steeds positief over het experiment, de een al met een uitgebreider antwoord dan de ander. Wat ik dan vooral van dit experiment geleerd heb, is dat de liefde echt niet te voorspellen valt en dat er zoveel meer nodig is dan een diepzinnige vragenlijst om de vonk echt te doen overslaan. Nog heel wat werk dus voor mij en de wetenschap om dat geheime liefdesrecept te ontrafelen. Maar ik heb er zin in, want die rol van Cupido bevalt me wel!

Het hele verslag en de foto’s van de avond vind je hier: http://www.liefdeintijdenvantinder.be/nl/2018/11/14/dating-experiment/

De vragen uit het Amerikaanse experiment zijn hier te lezen: https://www.nytimes.com/2015/01/11/fashion/no-37-big-wedding-or-small.html