Gelukkig Chinees Nieuwjaar! Vandaag, op dinsdag 5 februari, barst deze feestdag officieel los. Hoewel, dag: het duurt maar liefst vijftien dagen. EUR-student Meiyee Chow vertelt hoe de Chinese jaartelling werkt, waarom Nieuwjaar zo belangrijk is in China en wat er zo bijzonder aan is.
Meiyee, kun je ons vertellen wat het Chinese Nieuwjaar precies is?
‘In China zijn er twee verschillende jaartellingen. Een daarvan volgt de Westerse kalender, zoals we die hier ook kennen. De andere bestaat ook uit 12 maanden, maar iedere maand heeft maar 28 of 29 dagen. Daardoor is dit jaar gemiddeld zo’n 15 dagen korter dan het jaar dat wij hier in het Westen kennen. Om de zoveel jaar vindt er dan een dubbele maand plaats, zoals een dubbele april.
Alle feestdagen vinden nog steeds plaats volgens de Chinese jaartelling, waardoor de feestdagen in de Westerse kalender ieder jaar op een andere dag plaatsvinden. Dit jaar begint het Chinese Nieuwjaar op 5 februari. Aangezien het Chinese Nieuwjaar traditioneel het belangrijkste feest van het jaar is, wordt het 15 dagen lang gevierd. Tegenwoordig hebben mensen in China wel nog maar een week vrij als nationale feestdag.’
Over de jaartelling: hoe zit het met Chinese sterrenbeelden?
‘2019 is het jaar van het varken. In totaal zijn er 12 dieren, die elkaar ieder jaar afwisselen. Zo hebben we een cyclus van 12 jaar, die zich herhaalt. Qua betekenis is het vergelijkbaar met sterrenbeelden. Iedereen die in hetzelfde jaar is geboren is krijgt hetzelfde dier. Ieder dier heeft zijn eigen karaktereigenschappen, en op basis hiervan worden voorspellingen over je toekomst gedaan. Een goede tip voor als je niet onbeleefd wil zijn, maar toch iemands leeftijd wilt weten: vraag dan naar zijn Chinese sterrenbeeld!’
Even terug naar het Chinese Nieuwjaar. Hoe wordt dat gevierd?
‘Vergeleken met Nederland wordt Nieuwjaar veel uitgebreider gevierd in China. Tijdens Chinees Nieuwjaar heeft iedereen vrij, het is een tijd om samen te komen met de hele familie, een beetje zoals kerst hier in het Westen. Veel mensen werken ver weg van hun familie vandaan en zien hun familie niet vaak. Nieuwjaar is daarom extra speciaal. Voor mij is Chinees Nieuwjaar een dag om samen te zijn met familie, samen lekker te eten, en vooral te genieten van elkaars gezelschap. Samen zorg je voor een mooie herinnering aan het begin van het nieuwe jaar.
Hoe verloopt zo’n viering?
‘Doordat de kalender anders loopt dan hier, valt Chinees Nieuwjaar eigenlijk nooit tijdens de feestdagen hier in Nederland. Iedereen moet dan naar school of werk, en er is dus helaas geen tijd voor een uitgebreid feest. Daarom vieren we het meestal rondom Oud en Nieuw of in een weekend rondom Chinees Nieuwjaar, dan bezoeken we familie en gaan we samen lekker eten.
De dag bestaat meestal uit het klaarmaken van het diner, meestal maken mijn moeder en mijn tantes dan dumplings: 水饺. Mijn neefjes, nichtjes en mijn zusjes en ik spelen spelletjes, terwijl onze vaders het vuurwerk klaarzetten. ‘s Avonds eten we allemaal gezellig samen, en vertellen onze ouders verhalen over van alles en nog wat. Iedereen geniet van elkaars gezelschap. Daarna gaan we naar buiten om samen vuurwerk af te steken. Aan het einde van de avond krijgen alle kinderen een rode envelop, 红包 Hongbao, met geld erin om hun geluk voor het nieuwe jaar te symboliseren.
In welk opzicht verschilt dat wel/niet van hoe je het in China viert of zou vieren?
‘Ik ben zelf in Nederland geboren en opgegroeid. Ik heb helaas nog nooit Chinees Nieuwjaar in China gevierd, maar heb vele verhalen gehoord van mijn ouders en familie. In China hebben mensen natuurlijk wel vrij tijdens Chinees Nieuwjaar, de feestdag staat in het teken van het samenkomen van familie. Het vieren van Chinees Nieuwjaar verschilt per familie, de invulling van de dag is vrij en iedere familie heeft zijn eigen tradities. Voor sommige is dat tv kijken, spelletjes doen, of gewoon gezellig bijpraten. Er zijn wel enkele gerechten die typisch zijn voor het Chinese Nieuwjaar. Op oudejaarsavond wordt vaak vis gegeten, 魚, uitgesproken als yu. Het woord 餘, yu, lijkt er qua uitspraak heel erg op. Dit tweede woord betekent: “iets overhouden”, wat de wens om veel over te hebben in het nieuwe jaar, oftewel een overvloed van geluk, symboliseert.’
Wat is voor jou typisch Chinees Nieuwjaar, zoals voor het Nederlandse Oud en Nieuw oliebollen en champagne typisch zijn?
‘Wat ik heel mooi vind aan het Chinese Nieuwjaar is dat je nog vele oude tradities kunt herkennen. Er ligt overal een mooie betekenis achter. Vuurwerk was er vroeger voor bedoeld om de geesten te verjagen, vandaar dat het vooral knalvuurwerk was. Nu is er natuurlijk ook siervuurwerk. Ook de dansende draken waren bedoeld voor het verjagen van geesten, deze zie je nog steeds tijdens Chinees Nieuwjaar. De kleur rood zie je vaak terug en staat voor geluk. Vooral tijdens Nieuwjaar zie je heel veel rood op straat.
Iets wat voor mij typisch Chinees Nieuwjaar is, zijn de red pockets. Dit zijn dus die kleine rode enveloppen met geld die als kind krijgt van je ouderen op oudjaarsavond. Deze leg je onder je kussen als je gaat slapen, en brengt je geluk voor het nieuwe jaar.
Het eten dat we hebben tijdens Chinees Nieuwjaar kun je in principe het hele jaar door eten, maar tijdens Chinees Nieuwjaar is het niet te missen. In mijn familie eten we meestal dumplings, omdat iedereen dat heel erg lekker vindt.
Verder eten we ook Niangao: 年糕, een soort rijstcake. Letterlijk vertaalt naar het Nederlands krijg je: “Jaarcake”. Het woord “cake” in het Chinees is gao, en dit klinkt hetzelfde als het woord 高, wat “hoog” betekent. De betekenis achter deze cake is dan ook dat ieder jaar nog beter zal worden dan het vorige jaar. Ook weer een voorbeeld van het mooie symbolisme, en heel toepasselijk voor Nieuwjaar!’
