Waarom maken zoveel ongedocumenteerde inwoners in Den Haag en Rotterdam geen gebruik van hun recht op medisch noodzakelijke zorg?

Voor dit project hebben dr. Helen Hintjens en dr. Karin Astrid Siegmann van het International Institute of Social Studies, samen met prof.dr. Richard Staring van Erasmus School of Law een team van (voormalige) ongedocumenteerden getraind tot onderzoekers. Samen hebben zij de onderzoeksvragen opgesteld, de bevindingen geanalyseerd en een samenvatting met aanbevelingen gepresenteerd. In een periode van 2 jaar heeft het team in totaal 60 ongedocumenteerden in Den Haag en Rotterdam geïnterviewd. 

Het onderzoek wees uit dat veel ongedocumenteerden geen toegang hebben tot gezondheidszorg ondanks hun wettelijke recht hiertoe. Terwijl sommigen zich niet bewust zijn van hun rechten of denken geen aanspraak hierop te mogen maken, worden anderen geconfronteerd met informele barrières. Velen kiezen er bewust voor om helemaal geen gezondheidszorg te zoeken.

Barrières tot gezondheidszorg

Angst voor de autoriteiten speelt een grote rol bij de beslissing van ongedocumenteerden om gezondheidszorg te vermijden, alsook de angst niet in staat te zijn de rekening te kunnen betalen. Daarnaast worden negatieve ervaringen met zorgverleners, bijvoorbeeld omdat er wordt aangedrongen tot het laten zien van een identiteitsbewijs of een verzekeringspas, genoemd als reden om geen medische zorg te zoeken. Taalbarrières en culturele miscommunicatie spelen daarnaast ook een rol.

Onwetendheid zorgaanbieders

Uit het onderzoek blijkt ook dat sommige zorgaanbieders kennelijk niet op de hoogte zijn van het recht van ongedocumenteerden tot medisch noodzakelijke zorg, met als gevolg dat er meer beroep wordt gedaan op de zorgaanbieders die dat wel weten. Ook zijn zorgaanbieders niet altijd op de hoogte van een financieringsregeling waar zij een beroep op kunnen doen wanneer ze te maken hebben met een ongedocumenteerde patiënt die niet kan betalen.

Aanbevelingen

Het artikel met de onderzoeksbevindingen werd gepubliceerd rond de tijd dat de COVID-19 pandemie de wereld in zijn greep nam. De zorgwekkende combinatie van de onderzoeksbevindingen en de COVID-19 uitbraak vormde aanleiding voor de onderzoekers om op basis van hun onderzoek een aantal beleidsaanbevelingen te doen om het gat tussen ongedocumenteerden en gezondheidszorg te dichten. Voor de korte termijn wordt onder meer aanbevolen om informatie te vertalen en te investeren in de organisaties die dicht bij de ongedocumenteerden staan, terwijl voor de lange termijn het creëren van een ‘recht-op-zorg kaart’ en training van zorgpersoneel worden voorgesteld.