Denk op de lange termijn en weersta kortstondige geneugten: dat is nodig voor moreel gedrag. Maar hoe slagen we daarin? Bedrijfskundige Gijs van Houwelingen toont in zijn proefschrift 'Something to Rely On: The Influence of Stable and Fleeting Drivers on Moral Behavior' aan dat abstract kunnen denken vaak noodzakelijk is voor moreel handelen. Hij promoveert op vrijdag 9 januari 2015 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Bekijk ook de video op RSM Discovery.
In zijn proefschrift onderzoekt Gijs van Houwelingen de factoren die moreel gedrag beïnvloeden. Hij stelt dat abstractie ons in staat stelt om ons te concentreren op datgene wat we op de lange duur belangrijk vinden (‘stable drivers’, stabiele drijfveren). Concreet denken vergroot het effect van kortstondige invloeden (‘fleeting drivers’, vluchtige factoren). Personen die abstract denken, zijn minder vatbaar voor zaken als corruptie, omdat dit vaak doorgaans tot stand komt door te antwoorden op vluchtige signalen, zoals steekpenningen. Een abstracte blik is daarom vaak noodzakelijk voor mensen om zich moreel te gedragen.
Managementstijlen waarin bonussen worden beloofd hebben een groter effect op concrete denkers aangezien deze prikkels doorgaans vluchtig van aard zijn. Met andere woorden: organisaties die vertrouwen op prikkels om werknemers te motiveren, kunnen beter mensen met een concrete denkwijze aannemen. Voor functies waarbij persoonlijke integriteit een grote rol speelt (bijvoorbeeld compliance), zijn mensen met een abstracte denkwijze geschikter.
Bekijk ook de video op RSM Discovery:
Straffen
Dat abstract denken het uiten van stabiele morele principes en normen mogelijk maakt toont Van Houwelingen aan voor verschillende soorten moreel gedrag, zoals samenwerken, herstellen van vertrouwen en straffen. Zo passen abstracte denkers morele regels en normen toe bij de beslissing over het straffen van anderen. Concrete denkers maken daarentegen gebruik van situationele factoren om een passende mate van bestraffing te bepalen. Van Houwelingen toont verder aan dat dit 'construal level' van persoon tot persoon verschilt en dat het ook door de context wordt bepaald, bijvoorbeeld door de afstand tussen diegene die de straf oplegt en diegene die de straft ondergaat.
Van Houwelingen verkreeg het merendeel van zijn data uit verschillende soorten experimenten, zowel in het laboratorium als op het internet. Zo heeft hij een experimenteel spel ontwikkeld waarbij deelnemers dachten dat ze met elkaar samenwerkten. Wanneer een van de spelers zich had misdragen, kon Van Houwelingen bijvoorbeeld observeren welke straf de andere speler hiervoor uitdeelde. Hierdoor kon hij het morele gedrag op een systematische wijze bestuderen, zonder te veel concessies aan het realisme van het experiment te hoeven doen.
Over Gijs van Houwelingen
Gijs van Houwelingen (1985) was in 2010 een van de eerste 'open PhD-kandidaten' van ERIM. Daarvoor heeft hij een bachelor- en masterdiploma filosofie (beide cum laude) (Universiteit Leiden en Vrije Universiteit Amsterdam) en economie (Vrije Universiteit Amsterdam en Universiteit van Amsterdam) behaald. Zijn onderzoek is gepubliceerd in, of wordt momenteel herzien door verscheidene belangrijke tijdschriften op het gebied van organisatorisch gedrag. Hij geeft momenteel leiding aan een onderzoeksproject naar effectieve leermethodes op het gebied van morele besluitvorming door professionals in het Nederlandse gevangeniswezen.
- Meer informatie
Voor nadere informatie over dit persbericht kunt u contact opnemen met Marianne Schouten, Media & Public Relations Manager voor RSM op +31 10 408 2877 of per e-mail op mschouten@rsm.nl.