Het openbreken van het patent op het coronavaccin zou een bijzondere trendbreuk betekenen in de steun die de Verenigde Staten en de Europese Unie tonen voor de belangen van de farmaceutische industrie. André den Exter, universitair hoofddocent Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law, stelt in het NRC dat het verwonderlijk is hoe weinig aandacht er is voor de gevolgen van patenten en intellectueel eigendom op de wereldwijde gezondheidszorg.
De patenten op het coronavaccin staan onder druk. Hoewel de Verenigde Staten en de Europese Unie een lange geschiedenis hebben in het ondersteunen van de belangen van de farmaceutische industrie, toont de VS nu een ommezwaai in zijn standpunt. Zo kondigt de VS aan het opheffen van patenten op coronavaccins tijdelijk te steunen zodat wereldwijd meer mensen toegang kunnen krijgen tot deze vaccins.
Onbetaalbare medicijnen
Dit is echter niet voor het eerst in de geschiedenis dat patenten op medicijnen onder druk staan. Ook in de jaren 90 stonden de patenten onder druk tijdens de hiv-crisis. De prijs voor de behandeling was zo hoog dat deze voor miljoenen mensen niet toegankelijk was. Pas na het ontstaan van een brede politieke erkenning voor de problematiek van dure medicijnen, werden er door overheden van ontwikkelingslanden tientallen dwanglicenties afgegeven voor de productie en import van hiv-medicijnen.
Het TRIPs-verdrag
Het intellectueel eigendomsrecht en medicijnen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Halverwege de jaren 90 is er binnen de Wereldhandelsorganisatie (WTO) het TRIPs-verdrag aangenomen. In dit verdrag is de afspraak neergelegd dat alle lidstaten van de WTO twintigjarige patenten aan farmaceuten moesten verlenen. Volgens Den Exter is het TRIPs-verdrag opgesteld vanuit het perspectief van de internationale industrie. Hij noemt het bizar hoe weinig aandacht er is voor de gevolgen voor de gezondheidszorg. “Er is bij het opstellen van dit verdrag puur gekeken naar de positie in het handelsrecht en de gevolgen voor de gezondheidszorg zijn hierbij genegeerd”, aldus Den Exter.
Intellectuele eigendomspool
Om medicijnen en vaccins te maken is kennis en kunde nodig. Een ‘intellectuele eigendomspool’, een plek waar verschillende bedrijven intellectueel eigendom en kennis delen, kan een manier zijn om de beperkingen bij het ontwikkelen van medicijnen en behandelingen te overbruggen. Een’ intellectuele eigendomspool’ bestaat al voor behandelingen van aids en hepatitis C. De Wereldgezondheidsorganisatie moedigt farmaceuten aan ook deel te nemen aan de ‘Covid-19 product pool’, maar westerse bedrijven steunen dit voorstel nog niet. De industrie ziet meer in vrijwillige licenties, maar ontwikkelingslanden geven aan dat dit nog veel te weinig vaccins oplevert.
- Universitair Hoofddocent
- Meer informatie
Lees het volledige NRC artikel hier.
- Gerelateerde content
