Voormalig EUC-leerling Anne-Sophie Halbertsma: 'Als je beseft dat feminisme overal anders is, kunnen we elkaar beter begrijpen'.

Waarop ga je je je richten tijdens je toespraak op Internationale Vrouwendag?
'Ik praat tegen je vanaf een treinstation in Frankrijk, waar ik nu woon. En terwijl de stations dezelfde kenmerken hebben en overal dezelfde functie hebben, zien de stations die ik regelmatig bezoek er anders uit en voelen ze zich verschillend per land of regio, en de mensen zijn verschillend en gedragen zich anders. De geografische context is belangrijk voor de manier waarop mensen zich gedragen en denken.'

'Ik wil op dezelfde manier naar feminisme kijken. Als je beseft dat de definitie en de ervaring van feminisme overal anders is en dat een effectieve feministische actie niet overal hetzelfde lijkt, kunnen we elkaar beter begrijpen. Een voortdurende dialoog over waarom bepaalde acties wel en niet werken in bepaalde contexten kan helpen om het feminisme effectiever, aanvaardbaarder en hopelijk inclusiever te maken'.

Kan je een voorbeeld van zo'n geografisch verschil noemen?
'Nou, ik kom bijvoorbeeld uit Nederland, we zijn redelijk vrij en gelijk. Ik heb niet veel verontrustende ervaringen met mannen gehad en het frustreert me als mannen buiten de feministische beweging worden gehouden. Moeten we hier niet samen bij betrokken zijn? Maar na een beetje gereisd te hebben, realiseerde ik me dat het in sommige contexten averechts zou werken om mannen erbij te betrekken en dat vrouwen een standpunt moeten innemen tegen, of zonder mannen.'

'In Frankrijk bijvoorbeeld heeft een feministisch collectief het Programma d'Actions Sensibles au Genre et Espaces, of PAsSaGEs, opgezet. Hun doel was om de openbare ruimte toegankelijker te maken voor vrouwen, vooral in achterstandswijken waar vrouwen vaak thuis beperkt waren vanwege veiligheidsoverwegingen of culturele praktijken. Eén van de acties van het collectief was het ondernemen van alleen voor vrouwen bestemde wandelingen door de wijken waar de vrouwen hun zorgen, gevoelens van uitsluiting of bedreiging, enz. naar voren brachten en hen in verband brachten met specifieke ruimtes en fysieke structuren. Aanvankelijk was ik verward over de reden waarom de mannen niet waren uitgenodigd; zou het niet productiever zijn geweest als de vrouwen de mannen in hun omgeving niet direct konden vertellen wat hen dwars zat? Toen zag ik hoe naïef dit was, omdat het hebben van de mannen in de buurt het risico met zich mee zou brengen dat een bepaalde machtsdynamiek zou worden versterkt en vrouwen zouden worden verhinderd om hun stem te laten horen.'

'Dit alles betekent niet dat we er samen niet uit kunnen komen. Als we het over deze verschillen onder elkaar hebben, als we elkaar vragen stellen over deze verschillen, denk ik dat feminisme een term kan worden waar we ons allemaal meer op ons gemak bij kunnen voelen'.

Dus je zegt dat feminisme overal anders is en dat we elkaar niet te hard moeten aanpakken?
'Nou, ik wil er wel aan toevoegen dat ik denk dat we niet naar een soort 'feministisch relativisme' moeten gaan - dat er geen overeenkomst tussen ons bestaat. Ik denk echt dat we door middel van een dialoog samen tot bepaalde leidende principes kunnen komen. Het is belangrijk om kritisch te blijven - ook van iemands eigen achtergrond en perspectief. En, wees alleen kritisch tijdens het luisteren naar de andere partij, en blijf luisteren, antwoorden, meedenken.... Geen van ons beiden bezit de hele waarheid.'

'Neem bijvoorbeeld de organisatie die dit evenement organiseert, FairFight. Ze versterken de positie van meisjes en vrouwen met een uitdagende achtergrond door middel van vechtsportopleidingen, terwijl ze ook de lokale gemeenschappen versterken. Vechtsporten komen uit een bepaalde culturele context, maar worden hier getransformeerd om in een andere context te passen. Het is een project dat lang duurt en dat wordt overgenomen binnen een lokale context. En waarschijnlijk ziet het er overal anders uit. Dat is voor mij een mooi voorbeeld van hoe zo'n dialoog kan plaatsvinden.'

Hoe verhoudt het concept van het gelokaliseerde feminisme waarover je het hebt zich tot de #MeToo-beweging?
'#MeToo is niet nieuw. Ongeveer 10 jaar geleden werd de term al gebruikt op Myspace met hetzelfde doel. Maar nu, 10 jaar later, wel. De context is belangrijk; nu dat hashtag-activisme iets is, grote delen van de wereld via sociale media verbonden zijn, een nieuwe generatie jongvolwassenen op deze platforms actief is en nog veel meer verhalen over seksuele intimidatie in het nieuws komen, kan de #MeToo-beweging van start gaan.'

'Een ander interessant aspect van #MeToo is dat het begon in Hollywood en werd vertaald naar een Europese context. Maar in Frankrijk was er een terugslag. Een groep van 100 Franse vrouwen schreef een brief waarin zij zich verzetten tegen de #MeToo-beweging omdat het de mannen te veel in diskrediet bracht. Ik denk, of beter gezegd, de historicus Mona Ozouf heeft dit beargumenteerd, en ik herken haar standpunt, omdat de relaties tussen mannen en vrouwen zich in de loop van de geschiedenis in Frankrijk anders hebben ontwikkeld. Gallantry, meestal onder de rijken, werd gezien als een teken van respect tussen de seksen. Seksualiteit heeft vrouwen dus een zekere macht gegeven. Dit zou het 'gematigde feminisme' verklaren dat uit de brief van de 100 vrouwen spreekt en zich verzet tegen een Amerikaans puritanisme.'

'Ik zeg niet dat ik het noodzakelijkerwijs eens ben met het standpunt dat in de brief wordt ingenomen. Maar weten dat dit veel meer context en begrip geeft. Een dergelijk begrip schept dan ook verdere gronden voor discussie.'