‘Veel onderlinge verschillen zijn afgekocht met meer geld’

De grootste goede bijdrage van Rutte IV is het klimaat- en stikstofbeleidspakket van 60 miljard euro. Dit levert een belangrijke bijdrage aan de ombuiging van de klimaatverandering. Het invoeren van een CO2-belasting op alle emissies zou echter veel minder geld hebben gekost en veel succesvoller zijn geweest. Daarnaast is het een positieve ontwikkeling dat de onderwijsuitgaven nu worden verhoogd. Al decennialang stijgen de opbrengsten.

Het nieuwe regeerakkoord bevat geen grote fundamentele wijzigingen van het belastingstelsel, de arbeidsmarkt en de woningmarkt. Met uitzondering van de kinderopvangtoeslag wordt het toeslagenstelsel nauwelijks gewijzigd. Professor Jacobs is ondubbelzinnig in zijn oordeel: 'Het ontbeert Rutte IV aan een heldere visie op de macro-economie en de begrotingspolitiek. Alweer worden wazige investeringsfondsen met tijdelijk geld opgericht, terwijl publieke investeringen structurele financiering vereisen.' Daarnaast is het afschaffen van het sociaal leenstelsel een slecht idee. Het had geen invloed op de instroom van studenten. Dat geld had kunnen worden besteed aan uitbreiding en verbetering van het hoger onderwijs.

Begrotingstekort

Het kabinet Rutte IV wil het begrotingstekort laten oplopen tot 1,75 procent van het bruto binnenlands product (BBP). Als gevolg daarvan zal de staatsschuld als percentage van het BBP 60% naderen. In het Verdrag van Maastricht, dat door de eurolanden is geratificeerd, is bepaald dat de staatsschuld niet verder mag oplopen. Hoewel verschillende landen een grotere schuld hebben, is Nederland in Europa lang een pleitbezorger geweest over het gebrek aan begrotingsdiscipline van andere landen. Daarom vindt Jacobs dat we het ons vandaag niet kunnen veroorloven die grens van 60% te overschrijden. Dat er nu zoveel meer geld wordt uitgegeven, is vooral een gevolg van politieke beslissingen, stelt hij. 'Veel onderlinge verschillen zijn afgekocht met meer geld'.

Afname van de koopkracht

Volgens Jacobs is de stijging van de koopkracht beperkt. 'Als de inflatie zo hoog blijft als nu, ruim 5%, en de loongroei blijft gemiddeld 2%, dan is de bijdrage van het kabinet niet voldoende om te voorkomen dat je aan het einde van de rit in de min zit. Maar het kabinet kan natuurlijk weinig doen aan hogere energiekosten. Uit doorrekeningen van het Centraal Planbureau moet blijken hoe het uiteindelijk uitvalt.'