Artificiële intelligentie (AI) wordt steeds belangrijker binnen organisaties en verandert het werk van mensen. Wat verandert er precies? Is dit positief of negatief? Promovenda Tessa Boumans doet onderzoek naar hoe technologische vernieuwingen de kledingindustrie transformeert: “Ik kijk naar hoe AI de werkomstandigheden van mensen in deze industrie kan verbeteren.”
In september wordt het documentaire festival ‘AIdocs’ georganiseerd op onze campus vanuit de onderzoeksgroep AIPact in samenwerking met Studium Generale. Tessa is onderdeel van dit ‘Erasmus Initiative’ dat onderzoekt hoe het gebruik van AI mens en maatschappij ten goede komt.
Passie voor je werk
Het festival wordt georganiseerd om AI dichter bij de mensen de brengen en vertoont vier documentaires met AI in de hoofdrol. Telkens geeft een EUR-wetenschapper uitleg en op 29 september is Tessa, samen met collega-onderzoeker Jess Bier, de host bij de docu ‘You can’t automate me’.
“Het gaat over sjorders in de Rotterdamse haven. Sjorders zetten containers vast op zeeschepen. Het is fysiek zwaar en gevaarlijk werk. Vanuit veiligheidsoverwegingen zou je dit werk het liefst automatiseren, maar als je luistert naar het verhaal van de werknemers verandert je perspectief”, vertelt Tessa. “Ze zijn gepassioneerd over hun werk. De documentaire laat zien dat we verder moeten kijken dan alleen arbeidsomstandigheden bij veranderingen in een industrie. Mensen hebben een gevoel van waarde en betekenisgeving bij hun werk en daar moet je rekening mee houden. Ik zie veel overeenkomsten met mijn eigen onderzoek naar de kledingindustrie.”
"Mensen hebben een gevoel van waarde en betekenisgeving bij hun werk en daar moet je rekening mee houden"
Fabriceren we straks weer kleding in Nederland?
Een thema binnen Tessa’s onderzoek gaat over ‘reshoring’: het productieproces weer naar ‘huis’ halen. De totale kledingindustrie is door de jaren heen naar Azië vertrokken vanwege de goedkope arbeid. “Nu begint daar langzaam het loon te stijgen en met corona hebben we gemerkt dat het problematisch is om zulke lange ketens in het productieproces te hebben. Daarom wordt er steeds vaker gesproken over mogelijkheden om het productieproces terug te halen. AI is hierin een belangrijke drijfveer. Op dit moment is het onmogelijk om met onze arbeidskosten hier zo massaal kleding te produceren voor dezelfde prijs. Nu moet je je uit ecologische duurzaamheidsoverwegingen ook afvragen of je dat in de toekomst überhaupt wel op dezelfde schaal wil. Maar als het mogelijk wordt fabrieken te automatiseren, iets wat tot nu toe onmogelijk is door de plooibare eigenschappen van textiel, dan ontstaan er nieuwe mogelijkheden om kledingproductie dichter naar huis te halen.”
“Net als bij de sjorders in de documentaire moet je luisteren naar de werknemers zelf. Grote merken hebben heel lang heel goedkoop kleding laten maken in andere landen, voornamelijk Azië. Het heeft daar werk opgeleverd. Vaak onder het minimumloon en met slechte werkomstandigheden. Niet heel duurzaam werk, maar wel werk. De vraag is: is het sociaal verantwoord om het productieproces daar weer weg te halen? Je laat dan mensen achter zonder werk. Wie draagt er dan zorg voor de sociale zekerheid van die mensen? De arbeiders worden daar uitgebuit, maar ik weet niet of het productieproces weghalen uit deze landen ethisch de juiste oplossing is.”
"De data geeft meer inzicht, maar het is ook een middel om mensen uit te buiten"
“Door producten te tracken volg je ook medewerkers”
Het beschermen van data van werknemers is ook een belangrijk aspect van het onderzoek van Tessa. Vaak worden medewerkers indirect gevolgd. “Producten worden getrackt, maar dan track je ook je werknemers. Vorig jaar verscheen een artikel over een Zara-winkel in Frankfurt met een nieuw AI-systeem. De kledingstukken in de winkel worden daar met tags gevolgd. Het levert data op over waar alles ligt in de winkel en hoe een product verkoopt op een bepaalde plek. Alles om het verkoopproces te optimaliseren. Uit interviews met het personeel blijkt dat ze niet blij waren met de veranderingen. Alle creativiteit was uit het werk verdwenen. Een medewerker kreeg zelfs appjes van een manager waarom bepaalde producten nog niet waren aangevuld. Iemand keek op afstand mee. Je voelt je extreem in de gaten gehouden. Hoe gaat het straks als zoiets wordt ingevoerd in een kledingfabriek in Bangladesh? De data geeft meer inzicht, maar het is ook een middel om mensen uit te buiten.”
Het gaat erom wat je ermee doet
Volgens Tessa heeft de kledingindustrie de hoop gevestigd op technologie om het productieproces transparanter te maken. Veel grote merken weten nu ook niet precies waar hun kleding vandaan komt. “Het is toch allemaal ver weggestopt. We willen daar wel graag meer zicht op krijgen. Er wordt momenteel ook gewerkt aan EU-regulatie om de verantwoordelijkheid bij de merken te leggen. Ook actiegroepen zetten in op meer transparantie. Hier kan AI veel in betekenen omdat je steeds beter kan zien waar je producten vandaan komen.”
“De technologie op zichzelf is nooit goed of fout. Het gaat erom wat je ermee doet. Je krijgt inzicht in een proces en daar kan je wat mee doen. Transparantie doet op zichzelf niks. Het hangt er helemaal vanaf met welke belangen rekening gehouden wordt en door wie. Dat maakt uiteindelijk of het goede sociale impact heeft of niet. In mijn onderzoek hoop ik precies in kaart te brengen wat er verandert in de kledingindustrie, welke technologieën er worden toegepast en wat dat betekent voor de arbeidsomstandigheden. En natuurlijk met aanbevelingen hoe AI op een goede manier kan worden ingezet.”
- Promovendus
- Meer informatie
Wat betekent AI voor ons als individuele burgers en voor de samenleving als geheel? Lees hier meer over de onderzoeken van het Erasmus Initiative Societal Impact of AI.
- Gerelateerde content
