Technologie beter in het detecteren van leugens dan mensen

Motion-capture

Van der Zee ontwikkelde een experimentele methode waarmee ze non-verbaal gedrag kon meten, ook wel de motion-capture genoemd. ‘Het idee heerste dat non-verbaal gedrag geen goede indicatie geeft van liegen’, zegt Van der Zee. ‘Ik dacht: wacht even, dat hebben jullie nooit goed onderzocht! Want hoe bepalen jullie non-verbaal gedrag? Door een video op te nemen en daarna achter een computer handmatig te turven. Daardoor neem je allerlei informatie niet mee.’

Om die theorie te testen bevestigde haar team sensoren aan het lichaam van proefpersonen die registreerden hoeveel millimeter of centimeter ze per seconde bewogen. Negentig proefpersonen werden vervolgens onderverdeeld in twee groepen: leugenaars en waarheidssprekers. De resultaten lieten zien dat je meer gaat bewegen als je liegt dan wanneer je de waarheid spreekt. ‘Ook zagen we dat je dit effect kunt vergroten door bepaalde interviewtechnieken toe te passen, zoals iemand vragen zijn verhaal in omgekeerde volgorde te vertellen’, vertelt Van der Zee.

Ethische vraagstukken

‘Uit ieder experiment dat ik ooit heb gedaan blijkt dat technologie beter presteert in leugendetectie dan mensen.’ Toch is Van der Zee zich bewust van de ingewikkelde, ethische kanten van leugendetectie. Bovendien is de technologie ook niet perfect. ‘Op het moment dat je gepakt wordt zijn er allerlei alternatieve mogelijkheden. Misschien heb je koorts, heb je net gerend of sta je naast je baas op wie je verliefd bent. Er zijn miljoenen redenen om signalen af te geven die door zo'n robot opgepakt worden als leugenachtig. Maar dan komt juist de volgende stap: een persoon die goede vragen gaat stellen om erachter te komen wat er precies aan de hand is.’

Toch vindt Van der Zee de wetenschappelijke resultaten veelbelovend genoeg om veldexperimenten te gaan uitvoeren. Het is uiteindelijk aan de politiek om de ethische bezwaren af te wegen tegen het maatschappelijk nut van leugendetectie technologie.