Succesvolle professionals die nakomeling zijn van Turkse migranten, kennen hun succes toe aan individuele eigenschappen. Ze gebruiken bijvoorbeeld hun migratieachtergrond als voordeel en zoeken continu naar nieuwe kansen. Hierdoor blijven de structurele obstakels en vooroordelen uit het zicht die nakomelingen van Turkse migranten tegenkomen. Dit blijkt uit het proefschrift ‘Een van de weinigen zijn’ van socioloog Ali Konyali, dat hij op vrijdag 20 april verdedigt aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Ali Konyali deed diepte-interviews in Duitsland, Frankrijk, Zweden en Nederland met nakomelingen van Turkse arbeidsmigranten in vooraanstaande professionele posities. Mensen uit kansarme minderheidsgroepen zetten hun individuele achtergrond in bij het ontwikkelen van hun professionele identiteit.
Individuele inspanningen
Konyali laat zien hoe het samenspel werkt tussen hun prestatieverhalen en de feitelijke ervaringen van hun opwaartse sociale mobiliteit en hoe zij dit verwerken in hun persoonlijke verhaal. In hun verhalen leggen de succesvolle professionals nadruk op de rol van hun persoonlijke kenmerken en individuele inspanningen.
Tegelijkertijd wordt ook duidelijk dat beperkende nationale omstandigheden tot de opkomst van alternatieve loopbaanpaden leiden. Ze omzeilen restrictieve nationale omstandigheden door in internationale bedrijven te werken, door hun Turkse migratieachtergrond in te zetten om een 'niche' te vormen met zakelijke verantwoordelijkheden met betrekking tot Turkije.
Ten slotte is onafhankelijk worden, hetzij door het starten van een eigen bedrijf, hetzij door lid te worden van andere kleinere bedrijven met minder hiërarchische structuren, een middel om de beperkende nationale context te overwinnen.
Bekwaamheid
Vooral de internationale context van het bedrijfsleven biedt een kader waarin individuele verschillen als een troef kunnen worden gebruikt. Individuen zijn daardoor in staat om vermeende verschillen die vaak groepsachterstanden in individueel voordeel veroorzaken, om te zetten in een bewijs van bekwaamheid dat hun 'employability' vergroot. Hun vertrouwdheid met de Turkse taal bijvoorbeeld kunnen ze inzetten voor hun werk en ze zijn bereid te verhuizen als het werk dat van ze vraagt.
Uitzondering
De respondenten van het onderzoek worden voortdurend geconfronteerd met het feit dat hun individuele sociale mobiliteit in contrast staat met de lage status van de groep waartoe zij behoren. Ze maken deze schijnbare tegenstrijdigheid echter tot een belangrijk element van hun professionele zelfbeeld.
Door deze uitzonderlijke gevallen van professioneel succes te bestuderen wordt zichtbaar hoe de omstandigheden die de uitzondering maken, maar deze uitzonderlijke voorbeelden kunnen niet gebruikt worden als recept ‘hoe het te maken’. Met andere woorden, een kritisch houding op succesvolle individuen is cruciaal om de structurele processen te herkennen die tot het ontstaan van obstakels leiden.
Het onderzoek van Konyali kwam tot stand dankzij ELITES: Pathways to Success Project van de Europese Onderzoeksraad.
