Sensitief opvoeden als oplossing voor slecht slapende jonge kinderen

Zorgen over slaapgedrag bij kinderen en slaapproblemen leidt tot uitgeputte ouders en problemen in gezinnen. Pedagoog dr. Maartje Luijk van de Erasmus Universiteit Rotterdam vertelt in het Volkskrant Magazine van zaterdag 21 maart 2020 dat zorgen over het slaapgedrag van kinderen niet nieuw zijn en dat slaapgewoontes cultuurgebonden zijn.  Zo is de gewoonte van een vaste, vroege kinderbedtijd en een kind op een eigen kamer erg Nederlands en wordt daar in andere landen en culturen heel anders over gedacht.

Maartje Luijk en haar collega’s dr. Roseriet Beijers (Radboud Universiteit Nijmegen) en dr. Lenny van Rosmalen (Universiteit Leiden) zien een sensitieve opvoeding als oplossing voor slaapproblemen van jonge kinderen. In het recent verschenen artikel in Nederland Tijdschrift voor Geneeskunde laat zij zien dat er meerdere mogelijkheden zijn voor slaapinterventies voor jonge kinderen dan de bestaande richtlijn. In de huidige richtlijn staat ‘uitdoving’ centraal: je kind laten huilen totdat het in slaap valt. Volgens haar zijn er meer, vaak mildere, manieren om kinderen te helpen gaan slapen. Luijk stelt voor de richtlijn te verbreden door interventies toe te voegen die ouders helpen signalen van kinderen beter te begrijpen.

Afstemmen op signalen van het kind

Bij dit type interventie is aandacht voor sensitieve zorg, waarbij ouders de zorg afstemmen op de signalen van hun kind. Onderdelen van dergelijke interventies zijn het herkennen van signalen (‘wat heeft het kind nodig?’), kennis en acceptatie van individuele verschillen in slaapritmes, uitleg over gezonde levensstijl en ontspanningsoefeningen voor ouders. Dankzij de interventies leren ouders slaaptijden, slaapritmes en slaapplaats af te stemmen op hun kind, in plaats van standaardregels over te nemen of zich te laten leiden door de mening van familie of vrienden.

Daarnaast kunnen ouders leren om reacties op huilgedrag aan te passen naar eigen inzicht, bijvoorbeeld door een ontroostbaar huilend kind bij zich nemen, maar het even aan te kijken bij jengelen uit vermoeidheid. Bekijken wat het kind op dat moment nodig heeft is precies wat sensitief ouderschap inhoudt.  Deze sensitieve manier van opvoeden, waardoor makkelijker een veilige hechtingsrelatie kan ontstaan tussen ouder en kind, kan bijdragen tot een beter slaapgedrag van jonge kinderen, en minder uitgeputte ouders.

Over Maartje Luijk

Dr. Maartje Luijk is Universitair Hoofddocent Gezinspedagogiek bij het Departement of Psychology, Education and Child Studies van de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences. Zij is geïnteresseerd in de alledaagse opvoeding, de uitdagingen en problemen waar elke ouder tegenaan loopt, zoals slapen, huilen en grenzen stellen. Ze combineert inzichten uit de pedagogiek met de psychologie, antropologie en epidemiologie.