Gemeenten werken steeds meer samen bij de heffing en invordering van gemeentelijke belastingen, heffingen en de uitvoering van de Wet waardering onroerende zaken (WOZ). Deze impliciete schaalvergroting leidt tot lagere uitvoeringskosten waardoor de besparingen bij kleine gemeenten kunnen oplopen tot meer dan twintig procent. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Lasten van (samen) belasten. Een empirisch onderzoek naar de doelmatigheid van de gemeentelijke belastingheffing en de uitvoering van de Wet WOZ tussen 2005 en 2012’. Dit onderzoek is van IPSE Studies ( CAOP/TU Delft) en van CAOP/Bestuurskunde - Erasmus Universiteit Rotterdam.
Samenwerking
Bij samenwerking brengen gemeenten taken onder in een gezamenlijk belastingkantoor, of besteden zij die uit aan een andere gemeente. In 2012 werken 124 van de 415 Nederlandse gemeenten samen in 29 samenwerkingsverbanden, en daarmee willen zij vooral kosten besparen. In 2012 besteden Nederlandse gemeenten samen 380 miljoen euro aan heffen en waarderen.
Kostenbesparingen
In het onderzoek zijn de twee aspecten van samenwerking onderzocht: schaal en bedrijfsvoering. Door het op grotere schaal organiseren van de belasting- en waarderingstaken kunnen gemeenten aanzienlijke kostenbesparingen realiseren. De optimale omvang van een samenwerking ligt om en nabij de 230.000 objecten, maar vooral voor gemeenten met minder dan 30.000 WOZ-objecten (grofweg 60.000 inwoners) zijn de besparingen groot.
Doelmatigheid
Samenwerking leidt tot een grotere schaal, maar mogelijk ook tot een andere bedrijfsvoering bijvoorbeeld in de vorm van meer bureaucratie en van minder transparante sturingsrelaties.
Samenwerkingsverbanden blijken gemiddeld echter niet doelmatiger te werken dan gemeenten met een vergelijkbare schaal. Van een positief effect op de bedrijfsvoering is dus geen sprake. Een uitzondering geldt voor die verbanden waarin ook een waterschap deelneemt; de gemeenten daarin bereiken wél een hogere doelmatigheid. Noemenswaardig is ook dat zowel gemeenten binnen als buiten een samenwerkingsverband tussen 2005 en 2012 fors hebben bespaard op de uitvoeringskosten. Gemiddeld was de reële jaarlijkse kostenbesparing 2,7 procent.
Trend
Gemeentelijke schaalvergroting staat in de belangstelling. Steeds meer onderzoeken wijzen erop dat de effecten van schaalvergroting afhangen van de taak. Samenwerkingsverbanden zijn een instrument voor gemeenten om schaalvergroting te realiseren op die specifieke terreinen waar dat kan baten.
- Meer informatie
Noot van de redactie:
Het onderzoek ‘Lasten van (samen) belasten. Een empirisch onderzoek naar de doelmatigheid van de gemeentelijke belastingheffing en de uitvoering van de Wet WOZ tussen 2005 en 2012’. van Niaounakis, T.K. en Jos L.T. Blank (2015. Delft/Den Haag: IPSE Studies (CAOP, TU Delft, EUR) staat op http://www.caop.nl/ en www.ipsestudies.nl
Voor vragen kunt u contact opnemen Marjolein Kooistra, mediarelaties Faculteit der Sociale Wetenschappen EUR, 010 408 2135, Kooistra@fsw.eur.nl of met Ans Compaijen, woordvoerder CAOP, 06 – 122 02 419, a.compaijen@caop.nl of
