Rotterdam staat voor forse integratieopgave statushouders

Stichting De Verre Bergen (SDVB) heeft zich ten doel gesteld om de integratie van Syrische statushouders in Rotterdam te bevorderen. Daartoe is in 2016 de Stichting Nieuw Thuis Rotterdam (SNTR) opgericht die zich richt op zowel de huisvesting als de opzet en uitvoering van een integratieprogramma voor 200 Syrische gezinnen. Een onderzoeksteam van de EUR evalueert dit programma.

Twee rapportages: Nieuw in Rotterdam en Een stroef begin
(downloaden? zie onderaan bericht)

Nieuw in Rotterdam is gebaseerd op surveyonderzoek onder alle statushouders die deel uitmaken van het SNTR-programma. Ter vergelijking zijn statushouders ondervraagd die onderdeel zijn van de gemeentelijke aanpak en vanaf 2016 in Rotterdam zijn komen wonen. Het gaat in de gemeentelijke aanpak om statushouders uit Syrië en uit andere herkomstlanden. In totaal zijn bij 1239 statushouders vragenlijsten afgenomen, 386 maken deel uit van de SNTR-groep (respons 94%) en 853 (78%). Het veldwerk is uitgevoerd in 2017 en 2018. Het op deze schaal uitvoeren van surveyonderzoek onder recent gearriveerde statushouders is uniek. In andere gemeenten ontbreekt informatie over deze groep statushouders, of is aanzienlijk minder gedetailleerd.

De studie Een stroef begin is gebaseerd op zeven focusgroepgesprekken, waarvan vier onder SNTR-deelnemers en drie onder statushouders die onder de aanpak van de gemeente vallen. Ook hier gaat het om personen die sinds 2016 in Rotterdam zijn komen wonen. Het veldwerk is uitgevoerd in het voorjaar van 2018.

Beide studies zijn erop gericht om de eerste fase van de integratie en de eerste ervaringen met het programma van SNTR in kaart te brengen. In vervolgstudies wordt onderzocht of de ervaringen zijn veranderd en wordt nader ingegaan op de effectiviteit van het programma.

Belangrijke bevindingen ‘Nieuw in Rotterdam’

1. Nog maar kort in Nederland, statushouders aan het begin van hun integratie

• De meeste statushouders in dit onderzoek zijn bezig met het leren van de Nederlandse taal. Bijna driekwart volgt ten tijde van het onderzoek een Nederlandse taalcursus. Omdat ze nog maar kort in Nederland zijn, beheersen de meesten het Nederlands nog niet goed. Gevraagd is om hun beheersing van de Nederlandse taal een rapportcijfer tussen de 1 en 10 te geven. De statushouders die onder de Rotterdamse aanpak vallen, geven zich gemiddeld een 3,2; de SNTR-groep geeft zich gemiddeld een 2,8.
• Ten tijde van het onderzoek hadden nog weinig statushouders werk (4%) of waren ze op zoek naar werk. Bijna iedereen heeft een bijstandsuitkering. 54% van de statushouders in Rotterdam is van mening dat ze beschikken over te weinig geld om rond te komen.
• Eenzaamheid komt vaak voor. Een derde van de Rotterdamse statushouders geeft aan vaak eenzaam te zijn. Bijna alle statushouders (91%) willen meer contact met Nederlanders.

2. Syrische statushouders in Rotterdam zijn laag opgeleid en hebben een relatief slechte gezondheid

• In vergelijking met het landelijke beeld zijn Syrische statushouders in Rotterdam laag opgeleid. 23% van de Syrische statushouders heeft ten hoogste basisonderwijs gevolgd (landelijk is dit 15%). Statushouders in de SNTR-groep zijn het laagst opgeleid: 27% heeft ten hoogste basisonderwijs gevolgd.
• 68% van de Rotterdamse statushouders beoordeelt zijn/haar gezondheid als (zeer)goed. Dit is ongeveer 10 procent lager dan bij de algemene Nederlandse bevolking. 64% van de statushouders in de SNTR-groep ervaart een (zeer) goede gezondheid. Dit is dus een laag aandeel, zowel in vergelijking met de algemene bevolking in Nederland als met de statushouders die onder de gemeentelijke aanpak vallen.

3. Veilig en thuis in Nederland en Rotterdam

Ervaringen met Nederland en Rotterdam zijn positief. Bijna iedereen voelt zich veilig in Nederland en driekwart voelt zich thuis in dit land. Ook is gegeven de korte verblijfsduur de identificatie met de stad al behoorlijk hoog: 44% van de statushouders voelt zich Rotterdammer. Ongeveer driekwart van de statushouders geeft aan zelf nooit gediscrimineerd te zijn. Dit aandeel is lager dan bij groepen statushouders die langer in Nederland zijn.

Belangrijke bevindingen ‘Een stroef begin’

Zoals hierboven toegelicht is de studie ‘Een stroef begin’ gebaseerd op zeven focusgroepgesprekken. Dit kwalitatieve onderzoek doet verslag van ervaringen van statushouders met de eerste fase van integratie en met het beleid.

1. Integratie: kennis nemen van de cultuur, geen onderscheid en Nederlandse taal

Integratie betekent volgens statushouders mengen, dat je leert over Nederlandse cultuur en gewoontes, zonder dat dit betekent dat je alles overneemt. Integratie is ook dat men niet langer als vluchteling wordt gezien. Verder wordt het leren van de Nederlandse taal als sleutel tot integratie gezien.

2. Culturele diversiteit Rotterdam is positief, maar weinig contactmogelijkheden met Nederlanders

Rotterdam wordt door statushouders positief gewaardeerd vanwege de culturele diversiteit. In wijken waar statushouders vaak wonen, vindt men mensen met een verwante taal, met bekend eten en dezelfde religie. Dit draagt bij aan het gevoel thuis te zijn. De keerzijde is dat men contacten met Nederlanders mist.

3. Kritisch op kwaliteit taaldocenten en medewerkers maatschappelijke begeleiding

Statushouders in de SNTR-groep zijn dankbaar dat er een programma is voor huisvesting, maatschappelijke begeleiding en leren van de Nederlandse taal. Ze geven aan dat deze voorzieningen van het grootste belang zijn, omdat ze helemaal opnieuw moeten beginnen. Of: ‘van onder nul’, zoals een respondent zei. Sommigen zijn kritisch over de bekwaamheid van taaldocenten en personen die betrokken zijn bij de uitvoering van maatschappelijke begeleiding. Ook is er kritiek op frequente wisselingen van contactpersonen bij taalscholen en maatschappelijke begeleiding.

Over Stichting De Verre Bergen
Stichting De Verre Bergen wil Rotterdam beter en sterker maken. Dat doet zij door sociaal maatschappelijke programma’s te bedenken, te steunen, te ontwikkelen, uit te voeren, continu te verbeteren en te onderzoeken op maatschappelijk rendement en de kennis hierover te delen.

Over Stichting Nieuw Thuis Rotterdam (SNTR)

SNTR wil 200 Syrische gezinnen met een verblijfsvergunning een nieuw thuis in Rotterdam bieden. Zo snel mogelijk meedoen met de Nederlandse samenleving is het doel.

Downloaden

Nieuw in Rotterdam. De startpositie van statushouders in het SNTR-programma en van statushouders in het gemeentelijk beleid. Auteurs: Meta van der Linden & Jaco Dagevos
M.m.v. Barbara van der Ent

Een stroef begin. Vroege integratie en eerste ervaringen van statushouders met het SNTR-programma en gemeentelijk beleid. Auteurs: Roxy Damen, Meta van der Linden, Angelique van Dam & Jaco Dagevos