Ramadan tijdens eindexamens heeft negatieve impact op prestaties van praktiserende moslimstudenten

Hanemaaijer, Marie en Musumeci onderzochten of het samenvallen van de centrale eindexamens met de Ramadan in Nederland effect had op de prestaties van islamitische studenten die vasten tijdens de Ramadan. Uit hun onderzoek blijkt dat de examencijfers en het slagingspercentage van deze studenten aanzienlijk achteruitgingen, waardoor de al bestaande prestatiekloof met hun niet-islamitische medestudenten 16.4 procent groter werd. Praktiserende islamitische studenten voor wie de eindexamens plaatsvonden tijdens de Ramadan hadden hierdoor een grotere kans om te blijven zitten, naar het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (VAVO) te gaan, of zelfs zonder diploma van school te gaan.

De negatieve effecten op de eindexamencijfers waren vooral schadelijk voor de studenten die al het minste presteerden op de schoolexamens: hun slagingskans nam af met elf procent toen de eindexamens plaatsvonden tijdens Ramadan. Daarnaast vonden de onderzoekers dat de negatieve impact bijna volledig werd veroorzaakt door studenten in de armste, slechtst presterende, en meest (religieus) gesegregeerde scholen. In deze scholen nam de prestatiekloof tussen islamitische studenten die vastten tijdens de Ramadan en hun niet-islamitische medestudenten met een kwart toe.

Tot slot onderzochten de onderzoekers of het effect van Ramadan op eindexamencijfers verschilt naar het moment van het examen. Examens die in de middag werden afgenomen, werden minder beïnvloed dan examens in de ochtend, tenzij zij plaatsvonden nadat studenten al een examen hadden gemaakt in de ochtend. In dit laatste geval was het negatieve effect op het eindexamencijfer zeer groot. Dit suggereert dat studenten die werden beïnvloed door de Ramadan (de effecten van) hun slaapgebrek konden tegengaan door wat langer door te slapen na het vroege ontbijt (suhoor) zolang er geen examens in de ochtend plaatsvonden. Op basis hiervan stellen de onderzoekers enkele beleidsimplicaties voor. Ze raden aan om examens (en andere momenten waarop individuele prestaties worden gemeten) zo te plannen dat ze niet overlappen met religieuze plichten zoals de Ramadan, of – als dit niet mogelijk is – om deze ten minste optimaal te plannen om de impact op prestaties te beperken.