Onderzoekers Kyra Hanemaaijer, Olivier Marie en Marco Musumeci van Erasmus School of Economics publiceerden onlangs een discussion paper waarin zij het effect van het naleven van de Ramadan tijdens de eindexamens van het voortgezet onderwijs onderzochten. Promovenda Kyra Hanemaaijer werd door het Algemeen Dagblad geïnterviewd over de bevindingen van deze studie (13 mei 2023).
Studie en gegevens
De onderzoekers onderzochten of de overlap van de eindexamens met de Ramadan in Nederland van invloed is op de prestaties van praktiserende moslimleerlingen. Voor hun studie gebruikten de onderzoekers big data. Meer dan 776.000 toetsresultaten werden gebruikt in combinatie met de religieuze affiliatie van de studenten.
Resultaten
Uit hun werk bleek dat de examencijfers en het slagingspercentage van deze studenten aanzienlijk achteruitgingen, waardoor de bestaande prestatiekloof met niet-islamitische medestudenten met 16,4 procent groter werd. Deze kloof wordt bijna volledig veroorzaakt door leerlingen in de armste, slechtst presterende en meest (religieus) gesegregeerde scholen: voor deze leerlingen nam de kloof met een kwart toe. Volgens Hanemaaijer is de waargenomen prestatiekloof een conservatieve schatting.
Praktiserende islamitische studenten voor wie de eindexamens plaatsvonden tijdens de Ramadan hadden hierdoor een grotere kans om te blijven zitten, naar het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (VAVO) te gaan, of zelfs zonder diploma van school te gaan.
Implicaties
Hanemaaijer noemt deze bevindingen "schokkend". Ze stelt voor de examens zo te plannen dat ze niet samenvallen met de religieuze verplichtingen van de Ramadan. Als dat niet mogelijk is, kan het gunstig zijn voor Ramadan-nalevende studenten als de examens in de middag worden gepland in plaats van in de vroege ochtend. De onderzoekers vonden inderdaad dat middagexamens minder beïnvloed werden door de Ramadan dan ochtendexamens, behalve als ze plaatsvonden na een ander examen in de ochtend. In dat laatste geval werden de studenten bijzonder negatief beïnvloed. Dit is een suggestief bewijs dat degenen die door de Ramadan worden getroffen de effecten van slaaptekort kunnen tegengaan door (lange) dutjes te doen na de vroege maaltijd (suhoor) wanneer zij 's ochtends geen examens hebben.
Tegenstrijdige studies
Tot slot nuanceert Hanemaaijer beweringen van sommigen binnen de moslimgemeenschap dat het naleven van de Ramadan de prestaties van studenten kan verhogen. Deze beweringen komen voort uit een studie van de universiteiten van Konstanz, Keulen en Bern. Zij legt uit dat in die studie werd gekeken naar het effect van Ramadan-naleving op de toetsscores wanneer de Ramadan enkele maanden voor de toetsen plaatsvond, terwijl in de studie van haar en haar co-auteurs werd gekeken naar het effect wanneer de toetsen tijdens de Ramadan werden afgenomen.