Politiek van het vluchten. Een filosofische toevlucht

Door het loslaten van onze identiteiten- van onszelf en de ander- ontstaat ruimte om na te denken over een gemeenschappelijkheid die zich niet slaafs laat definiëren door tegenstelling. Het is interesse in het leven als zodanig die ons vanuit het ongemak voorbij de crisis leidt. Dat concludeert filosoof Tina Rahimy in haar proefschrift ‘Politiek van het vluchten. Een filosofische toevlucht’. Op donderdag 14 december verdedigt Tina Rahimy haar proefschrift aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Haar promotoren zijn Jos de Mul en Henk Oosterling.

In haar onderzoek kijkt Rahimy vanuit een politiek-filosofisch perspectief om een andere manier van denken te bewerkstelligen. Ze kijkt daarbij naar een verscheidenheid aan politieke praktijken en vormen van gemeenschappen. Het denken over vluchten moet volgens Rahimy naast een sterke kritische attitude ook op zoek gaan naar affirmatieve praktijken.

Het begrip vluchtenlingencrisis

Het begrip vluchtelingencrisis spreekt over het moment van ongemak, de uitzonderlijke staat waar het vluchtende individu zich in bevindt. Overvolle vluchtelingenkampen zijn een dagelijkse realiteit die we kennen, maar niet begrijpen. Zelfs mensen die vrijwillig afreizen naar deze kampen keren, ondanks hun grondige onderzoek vooraf, perplex terug. Hun ervaringen kunnen ze moeilijk verwoorden.

Het ongemak dat deze crisis oproept, komt niet alleen voort uit het gedwongen gemarginaliseerde bestaan van de vluchteling, of uit de angst van Europeanen voor de vreemdeling. Het ongemak ligt ook in het contrast tussen de alledaagse vanzelfsprekendheid van de onmenselijke toestand waarin vluchtelingen leven en het comfort van het leven in de westerse wereld.

Dit ongemak ontbeert een discours. Het huidige Europese politieke discours maakt een vanzelfsprekende koppeling tussen de twee woorden vluchteling en crisis, en definieert deze crisis als een vanzelfsprekend kenmerk van de ander, als een toestand die Europa overkomt. De ontkrachting van deze aanname staat centraal in het promotieonderzoek van Tina Rahimy naar een politiek van het vluchten.  Politiek van het vluchten – waarin het ongemak niet vermeden maar aangegaan wordt – tracht een discours voor het ongemak in kaart te brengen. In deze poging wordt het perspectief omgekeerd. Dit is geen analyse van een politiek over vluchtelingen. Het onderzoek vertrekt niet van onze politiek geprivilegieerde bestaanswijze naar daar, maar reflecteert eerder van daar naar hier.  

Over Tina Rahimy

Tina Rahimy verkreeg de Mozaïek-beurs van NWO en is verbonden aan de Hogeschool Rotterdam als lector Sociaal werk in de superdiverse stad.