Onvrede in overheidsbeleid blijft toenemen

Onder leiding van Godfried Engbersen is via het panel van Kieskompas onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van vier aspecten van sociale cohesie: vertrouwen in instituties en elkaar, solidariteit, buurtrelaties en veiligheid. De vragenlijst is vier keer afgenomen en vormt in combinatie met eerder onderzoek naar de impact van Covid-19 een reeks van acht meetmomenten.  

De meting van februari 2022 wijst op een sterke toename van de onvrede met het overheidsbeleid sinds juli 2021. De meest voor de hand liggende verklaring hiervoor is het destijds handhaven van de maatregelen terwijl omliggende landen die op hetzelfde moment grotendeels losgelaten hadden zonder grote gevolgen.

Tegelijkertijd blijft er sprake van gering vertrouwen in de landelijke overheid. Sinds oktober 2021 ligt dit percentage iets boven de 30 procent. Het vertrouwen tussen mensen in het algemeen neemt sinds maart 2021 licht toe. Ondanks de lichte stijging van het onderlinge vertrouwen, zijn er ook signalen dat er grote groepen tegenover elkaar staan. Zo geeft meer dan 20 procent van de respondenten aan (grote) moeite te hebben met mensen die anders denken over de COVID-19-aanpak en vaccinatie.

Voortzetting metingen impact op sociale cohesie

Het onderzoek wordt tussen juni 2022 en september 2023 nog viermaal herhaald. De ontwikkeling van de sociale cohesie wordt daarmee in totaal twaalf keer in beeld gebracht. Bij de meting van juni 2022 is ook aandacht voor de bereidheid tot het opvolgen van toekomstige maatregelen en deelname aan het verenigingsleven. Eerste voorlopige resultaten wijzen erop dat het institutioneel en sociaal vertrouwen grotendeels stabiel blijft, maar dat er sprake is van grote verdeeldheid over eventuele toekomstige maatregelen en dat er een afname van het verenigingsleven heeft plaatsgevonden. In de bijgevoegde figuur zijn de voorlopige resultaten uit de laatste meting in juni 2022 opgenomen waarmee de ontwikkeling van het institutioneel vertrouwen tussen april 2020 en juni 2022 in kaart wordt gebracht.

Figuur: Nederlanders met (veel) vertrouwen in de landelijke overheid, lokale overheid, het RIVM en de GGD, incl. meting juni 2022

Dashboard Vereniging Nederlandse Gemeenten

De uitkomsten van het onderzoek zijn onderdeel van het Dashboard Sociale Impact Corona van de VNG. Dit dashboard is in het voorjaar van 2022 vernieuwd en heeft als doel inzicht te geven in de maatschappelijke en economische veerkracht. Het Verwey-Jonker instituut organiseert duidingssessies met experts om de ontwikkelingen in het dashboard te duiden en bespreken.

Reeks van onderzoeken naar maatschappelijke impact COVID-19

Het onderzoek sluit aan bij eerdere metingen naar de maatschappelijke impact van COVID-19 die sinds april 2020 zijn verricht onder leiding van professor Godfried Engbersen. Op basis hiervan zijn inmiddels verschenen De bedreigde stad, De heropening van de samenleving, De verdeelde samenleving en De ongeduldige samenleving.