Digital vigilantism is wereldwijd een opkomende trend waarbij burgers online media gebruiken om andere personen bloot te stellen of zelfs te vernederen. Onderzoeker Qian Huang (Erasmus School of History, Culture and Communication) bestudeerde Chinese voorbeelden en bracht de maatschappelijke impact in kaart. "Iedereen kan erbij betrokken zijn en je weet niet of je een doelwit bent tot het jou overkomt."
Hoe kan een wanhopige poging om een trein te willen halen je leven verpesten? De sleutel is doxing, het online onthullen van iemands identiteit, vaak met de bedoeling die persoon te verne schande te maken. In een voorbeeld dat Huang bestudeerde, werd een video geüpload van een Chinese vrouw die de deuren blokkeerde om dezelfde trein te halen als haar man. "Ze schopte scène en niemand kon haar tot bedaren brengen. Een andere passagier postte een video die viral ging. Het bleek dat ze een schoolhoofd was. Uiteindelijk werd ze ontslagen en men bleef haar nog lang achtervolgen", legt de onderzoeker uit.
'Social death'
Op Chinese sociale media wordt dit soort onherstelbare reputatieschade vaak een 'social death' genoemd. "Je bent niet fysiek dood, maar wel dood voor de samenleving", legt ze uit. Dit is een soort online burgerrechtspraak, waarbij je door je online blootstelling als het ware veroordeeld kan worden. Dit is niet alleen een Chinees fenomeen en de groep van Daniel Troittier bestudeert dit in een internationale context. In Nederland zorgde het ontmaskeren van een vrouwelijke tasjesdief op de videosite Dumpert voor veel ophef waarna de vrouw zichzelf van het leven beroofde. Een ‘social death’ had in dit geval dus uiteindelijk desastreuze gevolgen.
De term kreeg een serieuzere lading in China nadat een Chinese man door zijn vriendin was ontmaskerd wegens verkrachting. Hij beweerde onschuldig te zijn, maar tegelijkertijd zei hij dat hij'sociaal dood is door de beschuldiging. "De reputatieschade kan door iedereen in de samenleving worden veroorzaakt", legt Huang uit. Iedereen kan erbij betrokken zijn, het kan zelfs je buurman zijn. Je weet niet wie het op je gemunt heeft totdat het gebeurt."
Corona en slutshaming
Digitaal vigilantisme kan veel verschillende vormen aannemen en vertoont overeenkomsten tussen landen. Uit haar onderzoek blijkt dat de relatie tussen de staat en de burgers ingewikkeld kan zijn. Tijdens corona publiceerden lokale politiebureaus in China informatie, zoals de verblijfplaats, van mensen die positief getest waren. Uit privacyoverwegingen maakten ze geen naam bekend, maar de details waren zo specifiek dat iedereen kon achterhalen wie het was. "Dit leidde tot shaming, vooral voor vrouwen. Een jonge vrouw ging aan het werk in een aantal bars en karaokeplekken. Ze werd online gedoxed en mensen begonnen haar te slutshamen."
Een andere ontwikkeling treft vooral Chinese burgers die niet vaderlandslievend genoeg zijn of die iets kritisch over de regering zeggen. Huang onderzocht een geval van een vrouw die in de Verenigde Staten studeerde en die daar een speech hield bij een bijeenkomt. "Ze viel China nogal af en zei dingen over slechte luchtkwaliteit en de vrijheid van meningsuiting. Een video kwam op de Chinese sociale media terecht en mensen begonnen haar te verguizen. Ze moest al haar sociale media-accounts verwijderen om intimidatie te voorkomen", zegt Huang.
''Eén fout kan traumatiserende gevolgen hebben en dit is soms echt buiten proportie''
Loopt makkelijk uit de hand
De onderzoeker krijgt vaak de vraag of digital vigilantism een goede of slechte ontwikkeling is. Voor Huang is die vraag niet zomaar te beantwoorden, omdat het per geval verschilt. Zo is #Metoo er ook een voorbeeld van: "Dan gaat het erom mensen ter verantwoording te roepen. Aan de andere kant kan digital vigilantism mensen extreem voorzichtig maken. Ze kunnen die angst internaliseren. Eén fout kan traumatiserende gevolgen hebben en dit is soms echt buiten proportie. Als de informatie en de beschuldigingen tegen iemand eenmaal op het internet staan, kan dit snel ontsporen."
Spagaat
Als Chinese wetenschapper worstelt ze ook met haar online aanwezigheid. "Ik ben me erg bewust van de sporen die ik online achterlaat", legt ze uit. Huang voelt zich soms in een spagaat, want ze zag dat Chinese wetenschappers beschaamd werden voor verraad aan het moederland, maar aan de andere kant kunnen ze te maken krijgen met kritiek van westerse onderzoekers omdat ze niet kritisch genoeg zijn.
Huang: "Ik wil mijn integriteit niet verraden en zeggen wat de mensen willen horen. Voor beide kanten ben je niet goed genoeg. Gebeurtenissen op Chinese sociale media worden heel eenzijdig besproken, bijvoorbeeld in Westerse media. De dynamiek tussen de Chinese staat en de burgers is veel gecompliceerder dan je vaak te horen krijgt. Ik wil een brug slaan en mijn resultaten op een meer neutrale en analytische manier brengen. Ik wil vooral de sociale impact van digital vigilantism begrijpen."
- Promovendus
- Meer informatie
Op vrijdag 28 oktober 2022 verdedigt Qian Huang haar proefschrift 'The Assemblage of Social Death: Mapping Digital Vigilantism in China'.
- Gerelateerde content
