Wat betekent het voor een samenleving als zij haar educatieve geheugen verliest? In een krachtig opiniestuk in de Volkskrant stellen ESHCC-collega Tina van der Vlies en Hilda Amsing (hoogleraar Nederlandse onderwijsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen) deze vraag aan de orde.
Ze benadrukken dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap niet alleen bezuinigt op het onderwijs, maar ook op het geheugen ervan. Door het stopzetten van subsidies moet het Nationaal Onderwijsmuseum, dat huisvesting biedt aan ’s werelds grootste collectie onderwijserfgoed, zijn deuren sluiten. Het tastbare geheugen van anderhalve eeuw onderwijsgeschiedenis staat op het punt voorgoed te verdwijnen. Een verlies dat volgens hen niet alleen cultureel en historisch onverantwoord is, maar zelfs democratisch risicovol.
“Welk land wist zo achteloos 150 jaar onderwijsgeschiedenis uit, juist op het moment dat het zichzelf opnieuw moet afvragen wat democratie en burgerschap betekenen? Het verlies van ons onderwijserfgoed is geen randzaak. Het is een teken aan de wand. Een samenleving die haar educatieve geheugen wist, weet straks niet meer wie ze is, laat staan waar ze naartoe moet."
Het Onderwijsmuseum biedt volgens hen niet zomaar een blik op een stoffig verleden, maar stof tot nadenken en handvatten voor de toekomst. Ze zien het museum als laboratorium en kompas voor de toekomst, als een werkplaats voor de verbetering van onderwijs. Ook omschrijven ze het museum als een spiegel. Ze benadrukken hoe onderzoek heeft aangetoond dat de ideeën die we op school opdoen, bepalend zijn voor hoe we later in het leven staan en dat museumbezoekers worden uitgenodigd om daar kritisch over na te denken.
Het opiniestuk is ondertekend door prominente Nederlandse historici van verschillende universiteiten, gespecialiseerd in onderwijs en cultuur, zoals James Kennedy, Inger Leemans, Henk te Velde en Geert ten Dam. Samen pleiten zij voor het behoud van het Onderwijsmuseum, vanuit de overtuiging dat onderwijserfgoed meer is dan een verzameling oude objecten: het helpt ons te begrijpen waar we vandaan komen en wie we zijn. De collectie bevat onder andere experimentele leermachines, nazipropaganda voor de jeugd, koloniale schoolplaten en historische schoolboeken.
“Het bewaren van dit erfgoed stelt ons in staat het verleden te leren kennen en kritisch te bevragen. Burgerschap en democratie kunnen alleen standhouden wanneer we ons bewust zijn van de wortels waarop ze zijn gebouwd.”
Als het Onderwijsmuseum, dat ook functioneert als een levend kennisinstituut, wordt gesloten, is herstel nog nauwelijks mogelijk. Van der Vlies en Amsing benadrukken dat juist in deze tijd van onderwijshervormingen en maatschappelijke uitdagingen diepgaand inzicht in ons onderwijsverleden van cruciaal belang is: zonder kennis van het verleden verdwalen we in de uitdagingen die de toekomst met zich meebrengt.
“Het onderwijsverleden is geen bijzaak, maar de sleutel tot begrip, bewustwording en toekomstgericht denken. Zonder die achteruitkijkspiegel rijden we blind de toekomst in.”
- Onderzoeker
- Meer informatie
Lees het volledige opiniestuk in de Volkskrant: Voorkom de sluiting van het onderwijsmuseum – erfgoed dat essentieel is voor de democratie.
