In de zesde bijdrage aan onze blogreeks 'Exploring transformative research' spreken we met Stella Pfisterer over de noodzaak van collaboratieve onderzoeksbenaderingen. Stella werkt als onderzoeker bij het Partnerships Resource Center van RSM, waar ze samenwerkt met niet-academische organisaties om de meest urgente problemen van de samenleving aan te pakken.
Toen Stella Pfisterer haar bacheloropleiding afrondde, wilde ze meer te leren over samenwerkingsverbanden tussen overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen. Stella's reis leidde haar naar verschillende organisaties, publiek en privaat, voordat ze een MSc in Public Administration volgde aan de Universiteit Leiden. Ze realiseerde zich een tweezijdige kloof tussen de academische wereld en de praktijk als het gaat om samenwerking voor duurzame ontwikkeling: "Ten eerste bleef de academische kennis achter bij het begrijpen van de realiteit van samenwerking in de praktijk, en ten tweede vroeg ik me af waarom we niet "walk the talk" zouden doen en samen met mensen uit de praktijk kennis over samenwerking zouden ontwikkelen", zegt ze.
De kloof tussen de academische wereld en de praktijk overbruggen
Stella raakte betrokken bij praktijkgericht onderzoek en onderwijs toen ze als onderzoeker werkte aan de Maastricht School of Management, waar ze onderzoek deed naar de effectiviteit van samenwerkingsverbanden in verschillende Afrikaanse en Aziatische landen. Ze zette deze route voort en sinds 2011 werkt Stella als onderzoeker bij het Partnerships Resource CenterOpens extern van RSM. Ze werkt samen met niet-academische organisaties om gezamenlijk antwoorden te vinden op de vraag hoe samenwerkingsverbanden de meest urgente problemen van de samenleving het beste kunnen aanpakken. Samenwerking is niet alleen haar onderzoeksonderwerp, maar ze is er ook van overtuigd dat onderzoek doen in samenwerking met de praktijk 'samenwerkingsvoordeel' kan opleveren: "Als onderzoeker kun je meer impact creëren met je onderzoek als het samen met de praktijk wordt gedaan. Dit vereist dat je onderzoek doet 'met' organisaties, in plaats van 'naar' hen", zegt ze.
Zo heeft Stella onlangs een onderzoeksproject uitgevoerd met het Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) en acht Multi-Stakeholder Partnerships om te onderzoeken hoe de impact van deze samenwerkingen kan worden vastgelegd. Over een periode van twee jaar hadden onderzoekers en praktijkmensen regelmatige interacties en ontwikkelden zij samen een instrument dat multi-stakeholder partnerschappen kan ondersteunen om hun impact beter te begrijpen, te monitoren en te communiceren. "Wat mij drijft is om organisaties te ondersteunen bij het beter begrijpen van samenwerkingsprocessen, wat hen uiteindelijk helpt om hun partnerschappen te sturen voor impact", aldus Stella.
Samenwerkende onderzoeksbenaderingen zijn nodig om maatschappelijke uitdagingen op te lossen
Gevraagd om haar werk in academische termen te beschrijven, verwijst Stella naar 'actieonderzoek' en 'collaboratief onderzoek'. Haar aanpak komt ook overeen met de definitie van 'transformatief onderzoek' van het DIT, een term die nog steeds terrein wint bij praktijkmensen. Voor Stella zijn deze collaboratieve onderzoeksbenaderingen van het grootste belang in een tijd waarin de samenleving wordt geconfronteerd met uitdagingen als toenemende economische ongelijkheid en de klimaatcrisis: "Om zeer complexe problemen te onderzoeken, moet je verschillende collaboratieve onderzoeksbenaderingen uitproberen." Stella legt verder uit: "Collaboratieve onderzoeksbenaderingen zijn impact gericht." Het onderzoek ontstaat niet vanuit een vraag van een individuele onderzoeker, maar als een gedeeld proces van reflectie tussen de onderzoeker en de praktijkpartners. Collaboratieve onderzoeksbenaderingen gaan uit van het inzicht dat er interventies plaatsvinden die de praktijk verbeteren en zich daardoor ontwikkelen tot nieuwe kennis (wat werkt, wat werkt niet en waarom?). Vanwege het collaboratieve karakter heeft dergelijk onderzoek het potentieel om directe verandering teweeg te brengen. Bovendien benadrukt Stella dat "een sterk punt van collaboratief onderzoek is dat het een dieper begrip van wat er in de praktijk gebeurt kan opleveren voor het onderzoek en dat het ook de deelnemers in de praktijk zelf helpt om een dieper begrip te krijgen door op hun ervaringen te reflecteren".
Dergelijke onderzoeksbenaderingen op het raakvlak van de academische wereld en de praktijk moeten helpen om bestaande kennis in de praktijk aan het licht te brengen en te ontrafelen, en gezamenlijke zingeving tussen praktijkpartners en onderzoekers te vergemakkelijken. "Daarvoor moet je als onderzoeker (nieuwe) benaderingen durven uitproberen. Enerzijds kan dit betekenen dat je buiten je comfortzone moet treden, maar anderzijds levert het methodologische inzichten en leermomenten op" voegde Stella toe. Wat Stella in dit geval bijvoorbeeld ondersteunde, was om vertrouwd te raken met een breed scala aan (partnerschap) facilitatiebenaderingen en te zien hoe deze kunnen worden gebruikt en afgestemd op kwalitatieve onderzoeksmethoden.
Tips voor andere actieonderzoekers
Anders onderzoek doen gaat niet zonder uitdagingen. Voor (geïnteresseerden in) actieonderzoek biedt Stella enkele tips:
Verwachtingen managen: Onderzoek doen in samenwerking met organisaties kan administratief lastig zijn, zo heeft Stella ervaren: "Het is soms moeilijk om de verbinding tussen universiteit en organisaties contractueel vast te leggen. Collaboratief onderzoek is niet zoals het schrijven van een offerte en je krijgt de financiering en doet het onderzoek op basis van vooraf bepaalde en duidelijk vastgestelde output. Het duurt soms lang om contracten tussen organisaties ondertekend te krijgen omdat dit type onderzoek geen dienst is die de onderzoeker aan een organisatie levert, maar gebaseerd is op wederkerigheid. Het is essentieel dat de verwachtingen van alle betrokkenen en de rollen en verantwoordelijkheden die iedereen in het gezamenlijke project heeft, duidelijk zijn. Het ontwikkelen van dergelijke samenwerkingsprojecten kost vaak tijd. Werken aan het opbouwen van vertrouwen is belangrijk bij het ontwikkelen van het gezamenlijke onderzoeksproject."
Begrip creëren voor elkaars behoeften: Werken met organisaties vereist ook andere vaardigheden en een andere houding in vergelijking met meer traditionele onderzoeksbenaderingen: "Bij het doen van collaboratief onderzoek heb ik ervaren dat je als onderzoeker moet omgaan met de veranderende behoeften en realiteiten van de organisaties waarmee je samenwerkt gedurende de periode van het onderzoek. Het is nuttig om regelmatig reflectiemomenten te hebben met de partners om te inventariseren of de onderzoeksopzet die bij aanvang van het project gezamenlijk is ontwikkeld nog steeds past bij de behoeften of misschien moet worden aangepast. Hier is het nodig om aan de praktijkpartners uit te leggen wat er vanuit het onderzoeksperspectief nodig is om degelijk en kwalitatief goed onderzoek te ontwikkelen. Begrip creëren voor elkaars behoeften is de sleutel in het proces van co-creatie dat flexibiliteit van alle betrokkenen vraagt."
Output creëren die van waarde is voor alle betrokkenen: Collaboratief onderzoek resulteert vaak in verschillende outputs voor alle betrokkenen, zoals workshops, tools, lescases, praktijkpublicaties of academische publicaties. Het resulteert ook in minder tastbare output zoals nieuwe of versterkte verbindingen of methodologische inzichten enz. en ook deze resultaten moeten worden gewaardeerd. Stella legt uit: "Output van collaboratief onderzoek moet vaak meerdere doelgroepen dienen: Je kunt niet op dezelfde manier met een academicus communiceren als met mensen uit de praktijk. Je moet verschillende resultaten ontwikkelen. Terwijl een academicus bijvoorbeeld geïnteresseerd is in hoe de onderzoeker tot zijn conclusies is gekomen en hoe de bevindingen bijdragen aan de theorie, is een praktijkmens geïnteresseerd in concrete aanbevelingen of instrumenten die de praktijk direct kunnen verbeteren. Bovendien levert vanuit academisch perspectief misschien niet elk project dat u doet een toptijdschriftpublicatie op. Het probleem is dat je, als je werkt op basis van een projectaanpak, vaak geen tijd hebt om een academische publicatie te schrijven, omdat je vaak het volgende project moet hebben. Bovendien is een academische publicatie misschien niet de belangrijkste prioriteit van je praktijkpartners." Als je niet vooral in je vrije tijd academische output wilt ontwikkelen, adviseert Stella om "budget voor academische output toe te wijzen in het project- en/of instellingsbudget. In sommige gevallen vinden individuele praktijkpartners het een interessante optie om mee te schrijven aan een publicatie om hun (academische) schrijfvaardigheid te leren en verder te ontwikkelen. Ook dat is wat collaboratief onderzoek kan faciliteren!"
Over Stella Pfisterer
Stella is Research Fellow bij het Partnerships Resource Centre (PrC) van Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit. Ze heeft veel ervaring in het opzetten en uitvoeren van collaboratieve onderzoeksprojecten met bedrijven, overheden, internationale organisaties en maatschappelijke organisaties. Haar onderzoek richt zich vooral op sectoroverschrijdende samenwerkingen en partnerschappen op het gebied van internationale en duurzame ontwikkeling, en ze is gespecialiseerd in governance, spanningen en effecten van partnerschappen. Stella is een Accredited Partnership Broker en ze slaat een brug tussen academische kennis en praktijkinzichten met haar onderzoeks- en onderwijsactiviteiten.
Transformatief onderzoek pakt hardnekkige maatschappelijke problemen aan door actie, maatschappelijk robuuste kennis en wetenschappelijke kennis te ontwikkelen die rechtvaardige duurzaamheidstransities bevorderen. Dit soort onderzoek neemt een kritisch standpunt in ten opzichte van dominante culturen, structuren en praktijken die aantoonbaar blijvend niet-duurzaam of onrechtvaardig zijn en streeft ernaar bij te dragen tot de transformatie ervan. Daartoe werken actoren uit verschillende wetenschappelijke disciplines en maatschappelijke domeinen samen in een systematische coproductiesetting en -proces.
Deze blogreeks verkent de vele facetten van transformatief onderzoek in de praktijk en bespreekt de veranderingen die nodig zijn in universiteiten en het academische systeem om dergelijk onderzoek mogelijk te maken. We zijn geïnteresseerd in vragen als: Hoe doen mensen onderzoek dat maatschappelijke uitdagingen aanpakt en/of bijdraagt aan het rechtvaardiger en duurzamer maken van onze samenlevingen? Op welke manieren innoveren zij de manier waarop onderzoek wordt gedaan? Waarmee worstelen ze daarbij? Waarom doen ze transformatief onderzoek en wat boeit hen daarbij? Als u zelf een verhaal hebt over transformatief onderzoek, neem dan contact op met het DIT-platform at dit@eur.nl.