Moeten we gaan wennen aan contractuele vaccinatieverplichtingen en coronaclausules?

Het beginsel van contractsvrijheid houdt in dat partijen in de private sector in beginsel binnen de grenzen van de wet vrij zijn om te bepalen met wie zij contracteren en ook welke inhoud zij geven aan de contractuele verhouding. “Deze contractsvrijheid is tijdens de coronacrisis echter in menig geval onder druk komen te staan”, aldus Schelhaas.

Mag een coronavaccin of negatieve test worden geëist?

Op de private markt geldt het beginsel van contractsvrijheid, dat betekent bijvoorbeeld dat vaccinatie- en testverplichtingen in beginsel als eis in een contract kunnen worden opgenomen, zeker als het gaat om zogenoemde ‘niet essentiële diensten’, zoals festivals en sportwedstrijden. “Hoewel dat in beginsel is toegestaan, is het belangrijk om te benoemen dat deze contractsvrijheid kan worden begrensd omdat er mensenrechten in het geding zijn en omdat het in geen geval strijdig mag worden met het Nederlandse uitgangspunt dat een vaccinatieplicht niet bestaat. Dit zou kunnen gebeuren als het op dusdanig grote schaal wordt ingezet dat er een indirecte vaccinatieplicht ontstaat”, aldus Schelhaas. "Maar zolang het virus nog rondwaart, bestaat in beginsel voldoende reden om een contractuele vaccinatieplicht te hanteren en af te dwingen".

Onvoorziene omstandigheden als reden voor contractwijziging

De coronacrisis heeft ook op andere wijze invloed op contracten. Hoewel contracten moeten worden nagekomen, kan het contract op grond van onvoorziene omstandigheden worden gewijzigd indien het contractuele evenwicht door onvoorziene omstandigheden ernstig wordt verstoord. “Natuurlijk moeten de fundamenten van het contractenrecht in acht worden genomen en kan niet iedere disbalans reden zijn om een contract aan te passen. Maar de ernst, aard en inhoud van de coronacrisis zorgen voor een ongekende mondiale gezondheidscrisis, waaronder een inbreuk op de contractsvrijheid gerechtvaardigd is om zo de nadelen van deze exceptionele en disruptieve economische, humanitaire en maatschappelijke crisis over partijen te verdelen”, aldus Schelhaas.

Coronaclausules

In het artikel vestigt Schelhaas de aandacht op clausules die de gevolgen van een pandemie vastleggen, die voor het uitbreken van de coronacrisis weinig voorkwamen. Dat is nu anders. “Na de bomclausule als gevolg van 9/11 en de tsunamiclausule als gevolg van de tsunami’s in Azië, heeft nu ook de pandemieclausule, ook wel coronaclausule, haar intrede gedaan. De pandemieclausule is bedoeld om de bindende kracht van contracten juist te versterken. Door in een clausule de mogelijke gevolgen van de crisis af te dekken en hier voorzieningen voor te treffen, wordt een beroep op onvoorziene omstandigheden beperkt en daarmee de contractsvrijheid en contractband verstevigd."