Martijn Schippers duidt Trumps nieuwe invoerheffingen en wereldwijd protectionisme

De laatste ontwikkeling is de aankondiging van Trump op 10 februari om 25% additionele invoerrechten in te stellen op staal en aluminium dat in de Verenigde Staten wordt ingevoerd. Volgens Schippers heeft deze maatregel verstrekkende gevolgen voor met name de Amerikanen zelf zo hield hij de luisteraars op NPO Radio 1 voor: “Dat betekent dat wanneer deze producten worden geïmporteerd in de Verenigde Staten, deze relatief duurder worden omdat er extra heffingen worden ingesteld bij de grens.” Daarnaast merkte hij op dat dit slechts een van de maatregelen is naast de reeds aangekondigde en daarna gepauzeerde heffingen vanuit Canada en Mexico: “Maar wat Trump ook nog zei, was dat hij extra heffingen op andere producten wil instellen. Dat wil hij doen als andere landen Amerikaanse producten belasten.”

Impact op bedrijven en consumenten

De aangekondigde maatregelen op staal en aluminium kunnen grote gevolgen hebben voor zowel Amerikaanse bedrijven als buitenlandse producenten. Schippers wijst op de nadelige effecten voor ondernemingen zoals Tata Steel die vanuit diverse delen van de wereld leveren aan de Verenigde Staten en Amerikaanse autoproducenten die voor een deel afhankelijk zijn van buitenlands staal en aluminium. “Veel Amerikaanse bedrijven worden hier niet beter van. Denk bijvoorbeeld aan autoproducenten die staal van buiten de VS nodig hebben. Die krijgen te maken met hogere kosten en zullen het mogelijk doorberekenen.”

Met name de Amerikaanse consument zal volgens de universitair hoofddocent daarvoor uiteindelijk de prijs moeten betalen: “Amerikaanse bedrijven die goederen importeren, kunnen die importheffingen aan iemand doorbelasten. En dat zullen ze doen: aan de Amerikaanse burgers.”

Protectionisme: een wereldwijde trend

Volgens Schippers is de trend van protectionisme al eerder ingezet dan de comeback van Donald Trump op het politieke toneel. In het Financieele Dagblad zei Schippers daarover het volgende: “Zo liggen de Verenigde Staten al langer dwars bij de benoeming van nieuwe rechters bij de beroepsinstantie van de World Trade Organization (WTO). Daardoor zijn er geen bindende uitspraken over handelsgeschillen mogelijk. Biden heeft op dit vlak geen verandering gebracht. Washington had het idee dat de WTO nooit de kant van de VS koos. De breuklijnen waren er dus al eerder.”

Niet alleen de Verenigde Staten, maar ook de Europese Unie heeft zich de afgelopen jaren niet onbetuigd gelaten op het gebied van protectionisme. “In piekjaar 2022 introduceerde de Unie maar liefst 949 nieuwe niet-tarifaire maatregelen, fors meer dan de VS destijds. Het toenemend protectionisme van het continent is deels terug te voeren op de coronacrisis.”

Groene bescherming aan de Europese grens

Naast klassieke handelsmaatregelen voert de EU volgens Schippers in het Financieele Dagblad ook een andere vorm van protectionisme: “Met allerlei Europese duurzaamheidsregelingen waaraan ook landen buiten de EU zich moeten houden, zoals een richtlijn die ontbossing moet tegengaan en de CO2-grensheffing (CBAM). Brussel maakt de wereld hiermee beter, zo is de gedachte. Maar veel landen ervaren het simpelweg als tariefmuren aan de Europese grens en beschuldigen de EU van protectionisme met een groen kleurtje. Met wat cynisme zou je kunnen zeggen dat de EU protectionisme beter verpakt.”

Schippers legt het verschil uit tussen Amerikaanse en Europese maatregelen: “De Amerikaanse staatssteun, zoals de Chips Act en de IRA, is protectionistisch maar blokkeert niet de toegang tot de markt in de VS. Dat is een verschil met zowel CBAM als de ontbossingsrichtlijn. Wanneer bepaalde informatie niet voorhanden is, worden deze goederen van de EU-markt geweerd. Hoewel die standaarden ook gelden voor verkopen binnen de EU, leiden deze maatregelen sneller tot handelsrestricties en zijn ze mijns inziens protectionistischer van aard.”

Dreigementen als onderhandelingsmiddel

Wat de plannen van Trump precies zullen inhouden, blijft onzeker. Schippers ziet een bekende strategie zo liet hij NOS Nieuws recentelijk weten: “Je ziet dat hij wil dreigen met tarieven voor extra inkomsten aan de grens, maar vaak zit er ook een ander doel achter. Trump gebruikt dit soort dreigementen ook als instrument om andere concessies af te dwingen.” Hij verwijst naar Trumps eerste termijn toen Europa reageerde met heffingen op typisch Amerikaanse producten zoals spijkerbroeken en whisky. “Later werden de onderlinge heffingen weer afgebouwd”, merkt Schippers op.