Léon Dijkman wint ATRIP-essayprijs met pleidooi voor een begrenzing van de Beschermde Geografische Aanduiding

Producten die uit een bepaalde streek afkomstig zijn en een goede reputatie hebben omwille van hun kwaliteit of een karakteristiek die met de plek van oorsprong te maken heeft, kunnen onder Europees recht worden beschermd via een BGA-status. Deze status wordt toegekend aan landbouwproducten en levensmiddelen, gedistilleerde dranken en (gearomatiseerde) wijnen. Waar het algemene merkenrecht zich niet leent voor het beschrijven van een specifiek product, dient het BGA-recht hier per definitie voor. “Het merk Apple kan bijvoorbeeld niet worden geregistreerd voor fruit, omdat concurrenten dat woord dan niet meer zouden mogen gebruiken voor appels. Tegelijkertijd kan ‘Zuid-Tiroler appel’ wel een BGA zijn”, legt Dijkman uit.

Mag een kleermaker een jurk als ‘Bordeauxrood’ aanduiden?

Europa is veel BGA-producten rijk, denk aan Champagne, Prosecco en Iberico-ham. Hun beschermde status betekent dat hun namen niet gebruikt mogen worden, tenzij producten afkomstig zijn uit dezelfde BGA-regio en voldoen aan alle productienormen. Zodoende wordt zowel producent als consument in bescherming genomen. “Maar”, stelt Dijkman, “je kunt je afvragen of er geen uitzonderingen moeten zijn op deze bescherming. Stel: een kleermaker wil een jurk aanduiden als ‘Bordeauxrood’ of een kunstenaar wil Champagneflessen gebruiken in een kunstwerk, mag dat dan?” Die vraag houdt Dijkman bezig en daarom schreef hij zijn essay.  

Volgens Dijkman moet de bescherming van bepaalde producten met een rijke geschiedenis en wereldwijde roem wel degelijk hoog in het Europees vaandel staan, bijvoorbeeld als het “kroonjuwelen van onze agriculturele sector” betreft. “Tegelijkertijd zouden er redelijke grenzen moeten worden gesteld aan de bescherming om te zorgen dat eerlijk gebruik, dat geen afbreuk doet aan de belangen van de BGA-houders, mogelijk blijft. Daarvoor pleit ik in mijn essay”, nuanceert Dijkman.

In zijn essay buigt hij zich over het voorbeeld van Bordeauxrood of gebruik van een BGA als onderdeel van een kunstwerk of parodie: deze zouden volgens Dijkman niet onder de beschermingsomvang van het BGA-recht moeten vallen. In het geval van toelaatbaar beschrijvend gebruik van een BGA of bij gebruik dat binnen de reikwijdte van vrijheid van meningsuiting valt, kan het BGA-recht volgens Dijkman gelimiteerd worden. “Ik doe een voorstel voor hoe het recht daarmee kan omgaan en laat zien dat die onder het Europese recht kunnen, maar ook moeten worden gerespecteerd door de rechter.”