Kunnen publieke waarden repareren wat de overheid aan waarde vernietigt?

De titel van de afscheidsrede is een anagram van de zogenaamde ‘lichtregel’ van Lucebert, ‘Alles van waarde is weerloos’, die in neon op een Rotterdams bankgebouw prijkt. Voor Koppenjan is deze lichtregel aanleiding om na te denken over het beleidsfalen gedurende de afgelopen jaren, zoals bij de toeslagenaffaire, de afhandeling van de Groningse aardbevingsschade en de jeugdzorg. Klopt de suggestie dat het instrumentele management-denken van politici en bestuurders ten koste gaat van kwetsbare burgers en maatwerk? En waarom schiet het achteraf compenseren van burgers te kort en resulteert dat vaak in een ramp na de ramp?

Centraal staat de vraag of en zo ja onder welke condities meer aandacht voor publieke waarden het tij zal kunnen keren. Waardoor de fixatie op efficiency wordt doorbroken en de waarden van de democratische rechtstaat en de belangen van burgers centraal worden gesteld.  En andere afwegingen in beleid en publieke dienstverlening worden gemaakt, die meer rekening houden met kwetsbare waarden en groepen in onze samenleving en de specifieke behoeften van burgers.?

Betekenis voor de bestuurskunde

In zijn rede gaat Koppenjan ook in op wat het beleidsfalen betekent voor de bestuurskunde als toegepaste wetenschap. De bestuurskunde heeft een succesvolle staat van dienst opgebouwd als kennisproducent en adviseur van de overheid en heeft sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw vele cohorten ambtenaren en publieke managers opgeleid. Hoe zit het met de waarden waardoor bestuurskundigen zich bij hun onderzoek en adviezen laten leiden en die zij op hun studenten overdragen?

De claim van de bestuurskunde een waardevrije wetenschap te zijn leidt ertoe dat niet nagedacht hoeft te worden over deze waarden. Maar de bestuurskunde is niet waardevrij. Wat is ervoor nodig om als waardevolle bestuurskunde geen onderdeel te zijn van het probleem, maar van de oplossing? In zijn afscheidsrede gaat Joop Koppenjan nader in op deze vragen.

Over Joop Koppenjan

Prof.dr. Joop Koppenjan neemt met deze rede afscheid als hoogleraar bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR). In 1985 kwam hij na de opleiding Maatschappijgeschiedenis aan de EUR als wetenschappelijk assistent bij de vakgroep Bestuurskunde van deze universiteit in dienst. Hij promoveerde in 1993 op een proefschrift over de totstandkoming van beleid.  Van 1996 tot 2010 was hij als universitair docent en later universitair hoofdocent werkzaam bij de Faculteit Techniek, Bestuur en Management van de Technische Universiteit Delft. In 2010 werd hij aangesteld als hoogleraar bestuurskunde bij de EUR.  Zijn onderzoek en onderwijsactiviteiten richten zich op beleids- en sturingsvraagstukken in netwerksituaties met meerdere partijen, de organisatie en het management van publieke dienstverlening en publiek-private samenwerking.