De EUR heeft het bevorderen van diversiteit hoog op de agenda staan. Maar het maken van concreet beleid daartoe, en het aanbieden van inclusief onderwijs is geen simpele opdracht. Willem-Jan Kortleven en Nina Holvast, beiden verbonden aan Erasmus School of Law (ESL), kregen in januari 2022 een CLI Fellowship toegekend. Zij onderzoeken welke rol ‘deficit-denken’ speelt in het onderwijs en in de dagelijkse omgang met studenten bij ESL.
Standaard = afwijkend
Nina: “ ‘Deficit-denken’ betekent dat een afwijkend profiel als 'gebrek' wordt gezien, dat op enige wijze moet worden gerepareerd. Het impliciete idee is dan dat meer diversiteit bereikt kan worden door mensen te helpen om hun gebreken te repareren en zo te zorgen dat ze binnen het standaard profiel passen. De vraag is natuurlijk wat dan de standaard is. Wij merken dat veel docenten nog een vrij traditioneel beeld hebben van “de student” en dat hun onderwijsmateriaal en manier van lesgeven of toetsen daarop gebaseerd is.”
Willem-Jan vult aan: “Wat we duidelijk willen maken binnen het onderwijsveld is dat bij een diverse studentenpopulatie zoals de onze, grote verschillen bestaan tussen studenten en de manier waarop ze onderwijs ervaren. En dat het belangrijk is om je onderwijsmateriaal aan te laten sluiten bij de realiteit van die diversiteit. De deficit-approach is vaak goed bedoeld, maar focust op afwijking en die afwijking van de (oude) norm wordt gezien als een tekort. Eigen vooroordelen spelen daarbij vaak ook een rol. ”
Onderwijskundig dilemma
Nina: “Wat wij heel interessant vinden, maar ook uitdagend, is het volgende dilemma: we leiden studenten op tot een professie met een vrij dominante cultuur. Als opleiders willen we hen zo goed mogelijk voorbereiden op die cultuur, maar ook inclusief onderwijs geven. En dat bijt elkaar soms. Je wilt niet dat gender of sociale en culturele achtergrond een rol spelen in je onderwijs bijvoorbeeld, maar je wéét dat het wel een rol speelt in de praktijk. Daar moeten we een balans in vinden.”
Ze geeft lachend toe dat ze het zelf in ieder geval een sport vindt om in haar onderwijsmateriaal traditionele beelden te doorbreken: “Een scheiding tussen twee vrouwen, of een man die alimentatie krijgt van zijn ex-vrouw bijvoorbeeld, passen wat mij betreft bij deze tijd.”
Het vinden van balans is ook daarin een thema, vertelt Willem-Jan: “Ik bedacht laatst dat we niet moet vergeten om ook ‘traditionele’ voorbeelden toe te voegen of behouden. Herkenbaarheid werkt alle kanten op natuurlijk.”
CLI Fellowship
Nina: “We deden al langer onderzoek naar de thematiek, maar juist omdat het gaat over de onderwijspraktijk, wilden we graag meer doen dan alleen wetenschappelijk onderzoek. Dankzij de Fellowship hebben we ook de mogelijkheid om aan onderwijsvernieuwing te doen.”
In hun project doen de twee fellows enerzijds onderzoek om meer inzicht te krijgen in deficit-denken: Komt het voor aan Erasmus School of Law, en in welke vorm? Daarnaast kijken ze gericht naar welke onderwijsinnovaties ze kunnen toepassen om een inclusiever benadering van de juridische onderwijspraktijk te bevorderen. Willem-Jan licht toe: “Het onderzoek omvat literatuur-analyse, interviews en focus-groepen, waarbij we studenten onder andere vragen naar hun ervaringen en hun suggesties voor verbetering. In een later stadium willen we ook panelgesprekken organiseren met docenten en deskundigen.”
“Het doel is dat alle studenten gelijke kansen krijgen en onnodige uitval of achterblijvende studieresultaten worden gereduceerd. Daarnaast hopen we natuurlijk dat als we studenten anders opleiden, zij later, door een meer kritische houding, ook weer veranderingen op de werkvloer kunnen bewerkstelligen,” sluit Nina hoopvol af.
- Meer informatie
Lees meer over de CLI Fellowships