Hybride karakter overheidsbeleid zet relatie burger-overheid onder druk

In zijn afscheidsrede Onbemind en Overvraagd? staat de ontwikkeling van het sociaal-economisch beleid in Nederland centraal. Er is veel onvrede over de rol van de overheid, maar deze is niet alleen te herleiden tot het beleid dat de overheid voert, er is meer aan de hand. Wel stelt Van der Veen dat het draagvlak voor het beleid onder druk staat. 60% van de Nederlanders is van mening dat het de verkeerde kant opgaat met Nederland en beschouwt ‘politiek en bestuur’ als een belangrijk probleem. 

Hybride overheidsbeleid

Van der Veen stelt dat het beleid hybride is in die zin dat zowel getracht wordt kosten en gebruik van voorzieningen te beheersen als om de brede bescherming van burgers tegen de risico’s van de markt overeind te houden. Hiermee neemt hij afstand van de stelling dat het beleid gekarakteriseerd wordt door neo-liberalisering. “Een te eenzijdige typering van het beleid” stelt hij. Voor een deel wordt de onvrede wel door het hybride karakter van het beleid veroorzaakt. “Dat betreft bijvoorbeeld de wijze waarop marktwerking een plaats heeft gekregen in het beleid, de mate waarin de meest kwetsbare burgers bescherming ervaren en de uitvoering en handhaving van het beleid”, geeft hij daarbij aan.

Relatie burger-overheid

Van der Veen laat zien wat de resultaten van het beleid zijn en wat dat betekent voor de relatie burger-overheid. Deze staat zwaar onder druk. Hij zegt daarover in zijn rede: “ik ben sceptisch over klassieke oplossingen: reductie van complexiteit van regelingen of stelselherzieningen. Daarom pleit ik voor meer aandacht voor sociale investering naast bescherming en activering, bijvoorbeeld in de zorg en het arbeidsmarktbeleid.  Ook zou er een betere doordenking van de rol van de overheid moeten komen. Want het gaat niet zozeer om meer of minder markt en meer of minder overheid, maar vooral om de vraag hoe de overheid de uitvoering door marktpartijen aanstuurt, bijvoorbeeld de huisartsenzorg, en welke ruimte zij laat.”

Daarnaast pleit hij voor meer aandacht voor de uitvoering en handhaving van beleid. Omgaan met complexe regelingen behoort bijvoorbeeld een taak van uitvoerders te zijn en niet neergelegd te worden bij burgers. Dat vraagt om een andere rol van uitvoerders en een andere organisatie van de uitvoering van beleid. Ten slotte staat hij stil bij zeggenschap voor burgers en uitvoerders. Deze is nodig als tegenwicht voor de soms harde hand van de politiek.

Over Romke van der Veen

Romke van der Veen (1958) is hoogleraar Sociologie van Arbeid en Organisatie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Erasmus School of Social and Behavioural Sciences. Eerder was hij als hoogleraar Bestuurssociologie verbonden aan de Universiteit Twente. Romke van der Veen was de laatste jaren verder actief als kroonlid van de Sociaal-Economische Raad, bij het Zorginstituut Nederland als voorzitter van de Adviescommissie Pakket en als voorzitter van de Toetsingscommissie Wet Werk en Bijstand.

Afscheidsrede vindt plaats in de Aula van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Burgemeester Oudlaan 50
Start 16.00 precies | Vrije toegang
De rede is ook per livestream te volgen