Hoe we de schulden gaan terugbetalen? 'We zitten nog middenin de crisis!'

Nog middenin de crisis

Jacobs vindt de invalshoek van het interview veel te voorbarig. ‘We moeten uitkijken dat we de fout van 2010 niet herhalen – toen we dachten dat we de brand van de krediet en eurocrisis al meester waren – en op de rem gaan staan terwijl de economie nog amper is bekomen. De klap die we nu meemaken is nog veel heftiger dan in 2008. Als ik de statistieken zie lopen de koude rillingen over mijn rug: 15% werkloosheid in de VS! Het IMF raamt een wereldwijde krimp van 3%, in Nederland slinkt het bbp met 1.7% in het eerste kwartaal. En dan alweer direct de discussie: hoe gaan we die schulden terugbetalen? We zitten nog middenin de crisis!’

De ultieme stok achter de deur

Monetaire financiering is ieder geval nog niet de oplossing, vindt Jacobs. ‘De vraag is of het nodig is. Monetaire financiering kan nuttig zijn als ultieme stok achter de deur, maar ik ben zover nog niet dat de overheidsschulden in sommige eurolanden zo hoog zijn dat ze niet meer goed geld kunnen lenen op de kapitaalmarkt. Italië betaalt 1.4% rente op tienjarige staatsleningen, historisch gezien heel weinig. Nederland krijgt dankzij de negatieve rente van -0.1% op nieuwe leningen zelfs geld toe. Ik denk dat de staatsschulden, zeker met de lage rentes, nog best een stukje kunnen stijgen, zelfs in het geval van Italië.’

Herstructurering

Volgens Jacobs is het herstructureren van de schulden een veel betere optie. Dit houdt in dat de geldschieters van de landen eerst op de blaren moeten zitten en hun leningen moeten afschrijven. Maar wie moeten hun verliezen dan nemen als landen hun schulden herstructureren? ‘Draai even de video terug naar de redding van Griekenland tijdens de eurocrisis’, zegt Jacobs. ‘Wij hebben toen eigenlijk vooral de banken gered, terwijl de Grieken nog steeds met een vrijwel onhoudbare staatsschuld en een matig draaiende economie zitten. Dat moeten we niet nog eens zo doen. Systeembanken in nood moeten overeind worden gehouden en na een afschrijving van rotte bezittingen worden geherkapitaliseerd, terwijl niet-systeembanken moeten worden gesloten.’

Geen politieke uitspraken

Een andere vraag is of er belastingverhoging nodig is om de coronaschulden te betalen. Volgens Jacobs moet een derde via hogere lasten worden gedragen, en twee derde via bezuinigingen. Jacobs wil echter geen uitspraken doen over wie het grootste deel van deze lasten zou moeten dragen. ‘Ik vind dat je hier als econoom eigenlijk geen goede uitspraken over kan doen. Want de hoogte van de belasting wordt bepaald door hoe groot je denkt dat de publieke sector moet zijn. Vind je dat we de rekening bij de rijken moeten leggen? Voor linkse partijen zal dat prima zijn, voor rechtse partijen niet noodzakelijk. Maar het is als econoom heel moeilijk om hier uitspraken over te doen zonder politiek te worden en dat doe ik liever niet.’

Niet onmisbaar

Het interview eindigt met de vraag of de regering extra eisen aan bedrijven moet stellen nu dat zij voor een tweede ronde van overheidssteun kunnen aankloppen. ‘Ik denk dat we moeten nadenken over een aantal bedrijfseconomische voorwaarden zodat het publieke geld dat we hier insteken op een goede manier besteed wordt’, zegt Jacobs. ‘Dus ga bijvoorbeeld eerst maar eens naar de aandeelhouder voordat je aanklopt bij de overheid.’ Daarnaast moeten we niet denken dat bepaalde bedrijven zoals KLM onmisbaar zijn. ‘KLM krijgt nu 2 tot 4 miljard euro terwijl onze musea, theaters en andere culturele instellingen onderuit dreigen te gaan. Nu er met KLM een nationale trots in het geding is, wordt de portemonnee riant getrokken, maar over essentiële dingen als ons culturele erfgoed hoor ik vrij weinig mensen.’