Hoe goed functioneert de Surinaamse democratie?

Je hebt onderzoek gedaan vanaf de onafhankelijkheid in 1975 tot 2020. Wat zijn belangrijke sleutelmomenten in die periode?

"Ik heb die periode opgedeeld in drie fases. 'De geboorte' van 1975 tot 1980, 'de revolutie’'1980 tot 1987, dus toen het leger aan de macht was, en de 'wederopstanding'. Dat is de periode vanaf de verkiezingen in 1987 tot de laatste verkiezingen in 2020. Van 1975 tot 1980 was de partij van oud-president Henk Arron aan de macht. Opvallende gebeurtenissen waren het uitblijven van de toegezegde verkiezingen binnen enkele maanden na de onafhankelijkheid en er was sprake van verkiezingsfraude in 1977. Dat tast het vertrouwen in de democratie aan. Daarnaast is de Surinaamse grondwet onder hoge tijdsdruk tot stand gekomen, waardoor te weinig rekening is gehouden met de lokale context van een jonge republiek."

Suriname was vijf jaar onafhankelijk en toen nam het leger de macht over. Hoe ging die staatsgreep eraan toe?

"Het ging economisch slecht in Suriname en de bevolking was toe aan verandering. In veel sectoren ging het slecht, ook bij de militairen waren de omstandigheden erbarmelijk. Zij hebben dit zonder succes aangekaart. Uiteindelijk hebben ze op 25 februari 1980 de kazerne bezet en met geweld de macht overgenomen. Ze eisten dat de president en de oude politici moesten aftreden. Dit was ook het moment dat Bouterse zijn intrede deed, want daarvoor was hij niet echt bekend bij het grote publiek. In de periode van de militaire machthebbers waren er geen verkiezingen, werden de grondwet en het parlement buiten werking gesteld. Ook hadden de media te maken met censuur. Er was veel angst en weinig ruimte voor een tegengeluid."

Toch zijn er weer verkiezingen gekomen in 1987. Hoe ging dat?

"In het begin was er veel hoop dat het economisch beter zou gaan, maar het ging juist steeds verder bergafwaarts. Het land raakte sterk geïsoleerd. Hierdoor moesten de militaire machthebbers wel weer met politici gaan samenwerken. Het bedrijfsleven heeft ook een grote rol gespeeld en sterk aangedrongen op verkiezingen en terugkeer van de grondwet. Bouterse heeft toen de Nationale Democratische Partij (NDP) opgericht, maar de oude politieke partijen haalde 90% van de stemmen."

Hoe heb je dit onderzocht?

"Ik heb heel erg veel gelezen, van krantenartikelen tot wetenschappelijke teksten. En ik heb ontzettend veel mensen geïnterviewd. Denk aan politici, zoals dus Jules Sedney, maar ook academici en mensen uit het bedrijfsleven. Ook heb ik veel Surinamers op straat gesproken."

Je doet in jouw proefschrift hele concrete aanbevelingen. Wat is er nodig voor verandering?

"De maatschappelijke bewustwording van de Surinamers is het eerste wat bij me opkomt. Mensen zijn druk met overleven en hebben het gevoel dat zij door eens in de vijf jaar stemmen genoeg invloed hebben. Via maatschappijleer kun je ze meer bewust maken van hun verantwoordelijkheid, zodat ze de machthebbers meer ter verantwoording kunnen roepen. Daarnaast het aanpassen van het kiesstelsel. Nu is het zo dat een stem niet in elk district evenveel waard is en dat is niet democratisch. Gelukkig leeft die discussie sterk en wordt daaraan gewerkt."

Bij de laatste verkiezingen in 2020 ging er weer een nieuwe wind waaien. Hoe optimistisch ben je over de toekomst van de democratie?

"We zijn er nog lang niet, maar ik zie gelukkig wel lichtpuntjes. De jonge generatie is echt een stuk mondiger geworden, mede door de komst van sociale media. Ze zien hierdoor dat het in andere landen anders gaat. Om transparantie bij de stemtelling te borgen kozen jongeren ervoor om bij het tellen van de stemmen in 2020 te overnachten op het hoofdstembureau en alles vast te leggen op sociale media. Ander voorbeeld is de veroordeling van Bouterse in zake de Decembermoorden. Hij werd tijdens zijn presidentschap veroordeeld.  Dat laat zien dat de rechtelijke macht in ieder geval niet is beïnvloed door de uitvoerende macht. We maken stappen, maar we hebben nog een lange weg te gaan. Daar moeten we nu mee beginnen."