Hoe een arrest van de Europese rechter de voetbalwereld 25 jaar later heeft veranderd

Het begin van een nieuw tijdperk

Eind jaren 80 was een voetballer genaamd Jean-Marc Bosman in België hard aan de weg aan het timmeren. Toen zijn contract bij Club Luik in 1990 afliep, moest hij een belangrijke afweging maken: wat zou zijn volgende stap in zijn carrière gaan worden? Helaas liepen de onderhandelingen met zijn werkgever uit op niets, maar hij zag een andere kans die voor het grijpen lag: een Franse club, Dunkerque genaamd, toonde interesse in zijn voetbalcapaciteiten en wilde hem dan ook graag inlijven. In tegenstelling tot het heden, werden voetbalspelers niet aangemerkt als werknemer van hun voetbalclub, wat effectief inhield dat Bosman toestemming moest krijgen van Club Luik voordat hij zijn gedroomde overstap kon maken. Dit was de fatale klap voor zijn aspiraties om zijn carrière als professionele voetballer voort te zetten: Club Luik eiste een transfersom van omgerekend 250.000 euro, een bedrag dat Dunkerque helaas niet op tijd op kon hoesten. De transfer liep spaak en Bosman kon geen contractverlenging krijgen bij zijn huidige werknemer; hij was werkloos en kansloos.

Om een transfer af te dwingen, stapte Bosman naar de rechter en klaagde hij de Europese voetbalorganisatie UEFA en haar Belgische evenknie aan, de KBVB. De gronden van zijn eis waren gebaseerd op het vrije verkeer van werknemers binnen de Europese Unie, wat de scheve machtsverhouding tussen de clubs en spelers illegaal zou maken. Hoewel niemand had verwacht dat Bosman een kans maakte, heeft hij uiteindelijk zijn gelijk af kunnen dwingen na een juridische titanenstrijd van vijf jaar.

Effecten

Het arrest heeft een enorme impact gehad op het Europese voetbal. Voor het arrest mochten voetbalclubs slechts drie buitenlandse spelers in hun gelederen hebben: dit is een schril contrast in vergelijking met de huidige samenstelling van teams, waarbij de hoeveelheid buitenlandse spelers het aantal binnenlandse spelers dikwijls ontstijgt. In aanvulling op het wegvallen van deze regel, werden voetballers erkend als werknemers, wat tevens inhield dat ze overal in de Europese Unie aan de slag mogen. Dit was een van de belangrijkste veranderingen: Peeters wijst op het feit dat voor het arrest, de licentie van een speler in handen was van de voetbalclub. Dit betekende voor Bosman dat hij zijn beroep niet uit kon oefenen, niet zelfstandig een andere baan kon vinden en geen salaris uitbetaald kreeg.

Volgens Peeters zijn op de lange termijn ook gevolgen opgetreden die ambigu zijn. Aangezien er geen limiet meer is op het aantal buitenlandse spelers dat een voetbalclub mag aantrekken, werd een impuls gegeven aan de sterke voetballanden. Competities als de Premier League en La Liga trokken de beste spelers aan tegen (toen) ongekend hoge salarissen. Kleine landen en competities zijn niet in staat om deze bedragen bij te benen, wat betekent dat de kwaliteitsverschillen tussen kleine en grote voetballanden steeds groter wordt. Dit is een vicieuze cirkel: gezien het feit dat goede spelers een competitie aantrekkelijker maken om naar te kijken, nemen de tv-gelden steeds meer toe, wat de grotere clubs weer een grotere koopkracht verschaft om nog meer sterke spelers aan zich te binden. Op club- en competitieniveau betekent dit dat kleinere clubs en divisies de strijd verliezen van giganten als Juventus, Chelsea en FC Barcelona. Hiertegenover staat dat nationale teams een kwaliteitsimpuls hebben gekregen: omdat de beste spelers van een land de mogelijkheid hebben gekregen om het in andere landen in en tegen andere all-star teams op te nemen, worden deze voetballers geprikkeld om hun beste been voor te zetten en hun grens op te zoeken. Op deze manier is het mogelijk geworden dat de nationale elftallen bestaan uit de beste spelers die constant uitgedaagd worden door andere sterke spelers.

Mogelijke aanpassingen aan het systeem

Voetbalclubs blijken in staat te zijn de regels zo om te buigen dat het oude transfersysteem nog steeds in stand blijft. Peeters: 'Stel: je hebt nog een contract van 6 maanden met een loon van 500.000 euro. Voor zo'n speler wordt vlot 10 miljoen euro neergeteld. Daar heeft het arrest niets aan veranderd. Het systeem is gerecycleerd, maar is via een achterdeur weer binnengekomen'. De conclusie die we hieruit trekken kan slechts de volgende zijn: deze transfersommen staan op geen enkele wijze in verhouding tot de reële waarde van sommige spelers.

Een andere wijziging die gemaakt moet worden, heeft te maken met de leeftijd van sommige spelers die geïmporteerd worden uit  een ander land. Veel jonge voetballers met een leeftijd van vijftien of zestien jaar vertrekken met hun ouders naar het buitenland om vervolgens te falen. Deze ontwikkeling is geen goede: deze gezinnen offeren erg veel op voor een carrière op een lager niveau. In dit soort gevallen zijn de mogelijke baten de kosten niet waard.