De onderzoekspijler Global Social Challenges (GSC) omvat zes mondiale uitdagingen. Dr. Iain Todd, hoofdonderzoeker van de social challenge 'de klimaat- en energietransitie', stelt dat klimaatverandering ’s werelds grootste uitdaging is. Potentieel kan het effect hebben op alle wezens op aarde. Toch is hij optimistisch dat klimaatverandering kan worden opgelost, al denkt hij dat het lastig gaat worden. "Over 200 jaar zullen mensen terugkijken op deze tijd en zich afvragen waarom we niet sneller actie hebben ondernomen, omdat we al wisten wat er moest gebeuren."
Wat is je achtergrond, en waar komt je interesse in de klimaat- en energietransitie vandaan?
Ik ben mijn carrière begonnen als consultant in de energie-industrie. Daarna werkte ik voor verschillende overheidsinstanties in de energiesector. In 2017 ben ik begonnen aan mijn PhD aan de University of St. Andrews, waar ik onderzoek heb gedaan naar de maatschappelijke barrières voor zonne-energie in Zuid-Afrika. Aan de Erasmus Universiteit richt ik mijn onderzoek op een rechtvaardige energietransitie. Tijdens mijn eerste onderzoeksproject voor de GSC-pijler heb ik gekeken naar hoe de Covid-19-crisis het halen van de klimaatdoelen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk zal beïnvloeden.
Welke uitkomsten heb je gevonden in dit onderzoek naar hoe de Covid-19-crisis onze klimaatdoelstellingen beïnvloedt?
In beide landen hebben we nationale deskundigen geïnterviewd. Sommigen dachten dat benodigde aandacht en kosten voor Covid-19, de aandacht zou afleiden van klimaatverandering. Anderen dachten dat dit een kans was en dat het economisch herstel na Covid-19 groene investering zou stimuleren. En we hebben inderdaad gezien dat de EU na Covid-19 plannen heeft gemaakt voor aanzienlijke groene investeringen, de zogeheten Green Deal. Door de Russische invasie in Oekraïne heeft de EU helaas compromissen moeten sluiten over sommige beleidsbeslissingen. Duitsland heeft bijvoorbeeld besloten geleidelijk een einde te maken aan kernenergie, maar herziet dat besluit nu.
Denk je dat de Russische invasie een negatieve invloed zal hebben op het klimaatbeleid van landen?
Op de lange termijn zal het Europa een sterkere positie geven. Het dwingt de EU om meer zelfvoorzienend te worden en te investeren in hernieuwbare energie. Zoals we nu zien, gaat geïmporteerde brandstof samen met politieke druk en afwegingen. Europa zal veel sterker staan als het volledig in zijn eigen energiebehoeften kan voorzien. Het beschikt over veel hulpbronnen zoals wind- en zonne-energie. Het zal alleen tijd kosten om de juiste infrastructuur op te bouwen.
Je richt jouw onderzoek op een 'rechtvaardige' energietransitie. Wat bedoel je daarmee?
In een notendop, een energietransitie is wanneer we overstappen van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. Maar er zijn verschillende manieren waarop je dat kunt doen. Een rechtvaardige energietransitie verdeelt de kosten en de baten op een eerlijke manier over de maatschappij. Energiesystemen gaan 25 of 50 jaar mee, dus een energiesysteem heeft een langdurige impact. Zo’n verandering kan alle delen van de samenleving sociale voordelen opleveren. In veel Afrikaanse landen bijvoorbeeld bereiden vrouwen maaltijden met houtbrandstof en ademen zij rook in die schadelijke gevolgen heeft voor hun gezondheid. Stel dat Afrikaanse landen de kans krijgen om over te schakelen op meer groene energiebronnen. Dan krijgen zij gelijk ook de kans om de gendergelijkheid te verbeteren.
Wat is er nodig om een rechtvaardige energietransitie te bewerkstelligen?
Burgers, bedrijven en overheden hebben allemaal een rol te spelen. Uit ons eerdere onderzoek naar de rol van de Covid-19-crisis op de klimaatplannen hebben we beleidsaanbevelingen gedaan. Ten eerste moeten bedrijven en overheden meer groene investeringen doen, ten tweede moeten we ons brandstofgebruik terugdringen. Tot slot, moet het belastingstelsel gebruikt worden om armere mensen van de samenleving te helpen, zodat de lasten van de energietransitie eerlijk verdeeld worden.
Hoe zie je de rol van burgers in de energietransitie?
Ons energiegebruik kan worden ingedeeld in drie even grote subcategorieën; elektriciteit, verwarming en vervoer. In alle drie de categorieën kunnen we individuele keuzes maken: je kunt apparaten uitzetten, besluiten te fietsen of het openbaar vervoer te gebruiken. Ook kan je kan jouw verwarming lager zetten, zoals het Internationaal Energieagentschap eerder dit jaar heeft aanbevolen. Als iedereen in Europa zijn verwarming één graad lager zou zetten, heeft dat al een enorm effect.
Hoe hoop je dat jouw onderzoek bijdraagt aan een rechtvaardige energietransitie?
Ik hoop de jongere generatie te inspireren, hoewel de meeste jongeren al erg betrokken zijn bij dit onderwerp. Ik heb lessen gegeven over de energietransitie op scholen in het Verenigd Koninkrijk. Ik was altijd onder de indruk van hoe bewust jongeren zijn van deze problemen. Ook zie ik veel belangstelling voor klimaatverandering bij studenten die in de milieusector willen werken. De jongere generatie gaat nu stemmen en ik denk dat hun stemgedrag voor ‘groene’ partijen alleen maar zal toenemen. Dit zal regeringen onder druk zetten om op dit gebied vooruitgang te boeken.
- Onderzoeker
- Gerelateerde content
